Όσα συμβαίνουν στην επικαιρότητα ή στην καθημερινότητα, αναπόφευκτα μας επηρεάζουν. Ο φόνος ενός παιδιού, η καταπάτηση θεμελιωδών δικαιωμάτων, η ισόβια κάθειρξη...
ενός αθώου κυκλοφορούν σαν ειδήσεις που μας δημιουργούν έναν κόμπο στον λαιμό. Η γνωστή φράση “δεν είναι δίκαιο” σχετίζεται με νευρικές συνάψεις, και όχι με κάποια απλά συναισθήματα.
Πολλοί είναι οι βιολόγοι και οι επιστήμονες που υποστηρίζουν ότι στον κόσμο ερχόμαστε με “εγωιστικά γονίδια”. Ερχόμενοι στον κόσμο, πέρα από τα συγκεκριμένα γονίδια, σε κάποιους ειδικούς νευρώνες του εγκεφάλου, αναπτύσσεται ένα βαθύ αίσθημα δικαιοσύνης και ισότητας. Κάθε φορά που διαβάζουμε, βλέπουμε ή μαθαίνουμε κάτι που εναντιώνεται στο συγκεκριμένο αίσθημα, νιώθουμε ότι μας πνίγει η αδικία.
Περί δικαίου, ο Αριστοτέλης έλεγε ότι δεν μπορεί να υπάρξει ισοτιμία, ούτε ισότιμη σύμβαση, ανάμεσα σε άνισα μέρη. Ισότιμη σύμβαση υπάρχει μόνο απέναντι σε πραγματικά ίσους. Όπως σχολίαζε ο Γερμανός νομοδιδάσκαλος και οικονομολόγος του 19ου αιώνα, Άντον Μένγκερ, «δεν υπάρχει μεγαλύτερη ανισότητα από την ίση μεταχείριση ανίσων”. Ακριβώς, αυτή η διαπίστωση γεννά αισθήματα που απορρέουν από μορφές άδικης αντιμετώπισης.
Το σημείο του εγκεφάλου που αντιδρά σε οτιδήποτε ενέχει μέσα του την αδικία, λειτουργεί ως “κέντρο ανταμοιβής”. Οι άνισες και άδικες καταστάσεις που προέρχονται για παράδειγμα, από την κατανομή των χρημάτων, οδηγεί τους ανθρώπους ενστικτωδώς σε μια εσωτερική εκρηκτική διεργασία. Η επιδίωξη ενός δίκαιου περιβάλλοντος, όπως υποστηρίζουν Αμερικανοί νευροεπιστήμονες, δικαιολογεί πολλές φορές, την ανάγκη μας για φιλανθρωπία.
Σε παλιότερο πείραμα, που έγινε από ερευνητές του πανεπιστημίου Rutgers των ΗΠΑ και του κολεγίου του Δουβλίνου στην Ιρλανδία, οι εθελοντές φάνηκε πως δεν χαίρονταν μόνο όταν οι ίδιοι αποκτούσαν περισσότερα χρήματα αλλά και όταν οι “πιο φτωχοί” στα πλαίσια του πειράματος, έπαιρναν χρήματα. Ο εγκέφαλος των πιο “πλούσιων” παρουσίαζε μεγαλύτερη δραστηριότητα στα σημεία που συνδέονταν με την ανταμοιβή, όταν οι άλλοι άνθρωποι έπαιρναν περισσότερα χρήματα από τους ίδιους. Οι “φτωχότεροι” αντίθετα, αισθάνονταν καλύτερα όταν δίνονταν περισσότερα χρήματα στους ίδιους παρά στους πλούσιους.
Από τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν, οι επιστήμονες κατέληξαν ότι οι “πιο πλούσιοι” νιώθουν καλύτερα όταν κλείνουν την “ψαλίδα” των εισοδημάτων με τους φτωχότερους και οι τελευταίοι νιώθουν ικανοποίηση όταν μειώνουν την “ψαλίδα” της ανισότητας. Τα συναισθήματα περιστρέφονται γύρω από όρους που σχετίζονται με νευρικές συνάψεις. Η συγκριτική μελέτη των εγκεφάλων έδειξε ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν είναι δομημένος έτσι ώστε να αδιαφορεί για όσα συμβαίνουν γύρω του και δεν τον αφορούν.
Η μείωση της ανισότητας, η εξάλειψη αδικιών αφορούν όλους, ακόμη και εάν ανήκουμε στην κατηγορία όσων πιστεύουν πως η φύση μας είναι εγωιστική. Αυτό που δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο είναι εάν η αποστροφή για την ανισότητα και την αδικία είναι εγγενής ή προκύπτει από τη διαδικασία μάθησης που προσφέρει το περιβάλλον. Για να νιώσει κανείς την αδικία που αιωρείται στον κόσμο, δεν χρειάζεται να ανατρέξει πάντοτε σε μελέτες και έρευνες.
Ρίχνοντας μια ματιά στα βασικότερα προβλήματα του πλανήτη, το αίσθημα της αδικίας κατακλύζει κάθε άνθρωπο που διατηρεί την αξιοπρέπεια του. Στο Σακραμέντο της Καλιφόρνιας, ο Ρον Ράδερφορντ αποφάσισε να βοηθήσει την κοινότητα και τους συμπολίτες του, μέσω του κήπου του, που τον έχει ονομάσει, “κήπο της ειρήνης”. Τα λαχανικά που καλλιεργεί, με τη βοήθεια και άλλων ανθρώπων της κοινότητας, διοχετεύονται στη συνέχεια, στην τοπική αγορά. Ενώ η πρωτοβουλία του ξεκίνησε να υλοποιείται το 2008 μέσα από το πρώτο κοινόχρηστο μποστάνι, σύμφωνα με την Homeward Street Journal, σήμερα παράγει λαχανικά που προσφέρονται στους πολίτες, κατά τη διάρκεια όλου του χρόνου.
Πίσω από κάθε αίσθημα αδικίας, και ένας νευρώνας που επαναστατεί ως ένδειξη διαμαρτυρίας σε οτιδήποτε δεν συνυπάρχει ομαλά με τους κανόνες του δικαίου. Πίσω από κάθε θέμα που τρέχει στην επικαιρότητα, και μια εκρηκτική σιωπηλή διαμαρτυρία για ό,τι κρίνεται δύσκολο να διορθωθεί. Ο εγκέφαλος μισεί την αδικία και όσο συμβαίνουν άδικα γεγονότα, θα εξεγείρεται μαζί με όσους βιώνουν πρώτοι την αδικία.
Πηγή
