Δύο χρόνια μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, αρκετές δυτικές εταιρείες εξακολουθούν να είναι προσκολλημένες στα ρωσικά περιουσιακά τους στοιχεία, είτε γιατί δεν μπορούν να αποχωρήσουν είτε επειδή δεν θέλουν ευελπιστώντας ότι, όσο περνάει ο καιρός θα αμβλυνθεί το αρχικό κύμα της δημόσιας οργής.
Σύμφωνα με στοιχεία της Σχολής Οικονομικών Επιστημών του Κιέβου μετά από μια σειρά από εξέχουσες και δαπανηρές εταιρικές αποχωρήσεις στον απόηχο της εισβολής του Φεβρουαρίου του 2022, τουλάχιστον 1.646 εταιρείες παραμένουν στη θέση τους, έναντι 372 που έχουν ολοκληρώσει την έξοδό τους από τη χώρα.
Ακόμη και εκείνοι που υποσχέθηκαν να εγκαταλείψουν τη Ρωσία έχουν αρχίσει να το ξανασκέφτονται σιωπηλά, δηλώνει στους Financial Times, η Maria Shagina, ανώτερη συνεργάτης στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών, το έργο της οποίας επικεντρώνεται στον αντίκτυπο των δυτικών κυρώσεων.
«Το αποτέλεσμα σοκ και δέος της εκκίνησης έχει περάσει σε μεγάλο βαθμό. Οι εκκλήσεις για εταιρική υπευθυνότητα έχουν υποχωρήσει», είπε. «Αυτές οι εταιρείες απλά δεν θέλουν να χάσουν μια αγορά λένε, «Γιατί αν φύγουμε, οι τουρκικές εταιρείες θα μας αντικαταστήσουν».
Εκτός κυρώσεων
Αυτό ισχύει για πολλές εταιρείες, των οποίων τα προϊόντα δεν υπόκεινται στο καθεστώς κυρώσεων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο γάλλος λιανοπωλητής Auchan, η εταιρεία που ανήκει στην οικογένεια Mulliez,, η οποία εξ αρχής απέρριψε τις εκκλήσεις ακτιβιστών να εγκαταλείψει τη Ρωσία. Η τεράστια υπεραγορά Auchan στο εμπορικό κέντρο Gagarinsky προσφέρει προϊόντα ρωσικής κατασκευής.
Στη χώρα παραμένουν κι άλλοι παγκόσμια brands, όπως τα πατατάκια Lays (που ανήκει στην PepsiCo), τα ζυμαρικά Barilla (οικογένεια Barilla), οι μπάρες Snickers και Mars (ιδιοκτησία της οικογένειας Mars), λοσιόν από την γαλλική Yves Rocher και το Nescafé της Nestlé. Συνεχίζουν επίσης της δραστηριότητάς τους, η Unlilever, η Procter & Gamble, αλλά και η Leroy Merlin, η Bacardy και πολλές πολλές άλλες.
Δεν υπάρχει καμία πίεση για αποχώρηση, παραδέχτηκε ο διευθύνων σύμβουλος της Mondelez, Dirk Van de Put, την περασμένη εβδομάδα , υποστηρίζοντας ότι οι επενδυτές δεν νοιάζονταν «ηθικά» εάν εταιρείες όπως η σοκολατοποιία με έδρα το Σικάγο έκαναν επιχειρήσεις στη Ρωσία.
Εργαζόμενοι
Η Mondelez απασχολεί 2.700 άτομα στη Ρωσία σε τρία εργοστάσια και έμμεσα 10.000 αγρότες. Η ρωσική επιχείρηση λειτουργεί πλέον ως αυτόνομη μονάδα, δήλωσε ο Van de Put. Η εταιρεία πούλησε λιγότερα προϊόντα το 2023, πρόσθεσε, αλλά ήταν πιο κερδοφόρα λόγω των χαμηλότερων επενδύσεων.
Τα σχόλιά του αντανακλούν μια αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο οι εταιρείες που απευθύνονται σε καταναλωτές μιλούν για τις ρωσικές θυγατρικές τους. Μετά την πλήρη εισβολή της στην Ουκρανία, δεκάδες δυτικές εταιρείες ανακοίνωσαν ότι εγκαταλείπουν τη χώρα, αλλά στην πραγματικότητα λίγες κατάφεραν να αποχωρήσουν εντελώς.
Τώρα που η μεγάλη πλειοψηφία εξακολουθεί να λειτουργεί με μικρές πιθανότητες εξόδου, οι διευθύνοντες σύμβουλοι αρχίζουν να είναι πιο διαφανείς σχετικά με τους λόγους παραμονής τους στη Ρωσία, ιδίως αφότου οι ρωσικές θυγατρικές της Danone και της Carlsberg κατελήφθησαν από το Κρεμλίνο το περασμένο καλοκαίρι και τέθηκαν υπό «προσωρινή διαχείριση».
Αυτό ισχύει για πολλές εταιρείες, των οποίων τα προϊόντα δεν υπόκεινται στο καθεστώς κυρώσεων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο γάλλος λιανοπωλητής Auchan, η εταιρεία που ανήκει στην οικογένεια Mulliez,, η οποία εξ αρχής απέρριψε τις εκκλήσεις ακτιβιστών να εγκαταλείψει τη Ρωσία. Η τεράστια υπεραγορά Auchan στο εμπορικό κέντρο Gagarinsky προσφέρει προϊόντα ρωσικής κατασκευής.
Στη χώρα παραμένουν κι άλλοι παγκόσμια brands, όπως τα πατατάκια Lays (που ανήκει στην PepsiCo), τα ζυμαρικά Barilla (οικογένεια Barilla), οι μπάρες Snickers και Mars (ιδιοκτησία της οικογένειας Mars), λοσιόν από την γαλλική Yves Rocher και το Nescafé της Nestlé. Συνεχίζουν επίσης της δραστηριότητάς τους, η Unlilever, η Procter & Gamble, αλλά και η Leroy Merlin, η Bacardy και πολλές πολλές άλλες.
Δεν υπάρχει καμία πίεση για αποχώρηση, παραδέχτηκε ο διευθύνων σύμβουλος της Mondelez, Dirk Van de Put, την περασμένη εβδομάδα , υποστηρίζοντας ότι οι επενδυτές δεν νοιάζονταν «ηθικά» εάν εταιρείες όπως η σοκολατοποιία με έδρα το Σικάγο έκαναν επιχειρήσεις στη Ρωσία.
Εργαζόμενοι
Η Mondelez απασχολεί 2.700 άτομα στη Ρωσία σε τρία εργοστάσια και έμμεσα 10.000 αγρότες. Η ρωσική επιχείρηση λειτουργεί πλέον ως αυτόνομη μονάδα, δήλωσε ο Van de Put. Η εταιρεία πούλησε λιγότερα προϊόντα το 2023, πρόσθεσε, αλλά ήταν πιο κερδοφόρα λόγω των χαμηλότερων επενδύσεων.
Τα σχόλιά του αντανακλούν μια αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο οι εταιρείες που απευθύνονται σε καταναλωτές μιλούν για τις ρωσικές θυγατρικές τους. Μετά την πλήρη εισβολή της στην Ουκρανία, δεκάδες δυτικές εταιρείες ανακοίνωσαν ότι εγκαταλείπουν τη χώρα, αλλά στην πραγματικότητα λίγες κατάφεραν να αποχωρήσουν εντελώς.
Τώρα που η μεγάλη πλειοψηφία εξακολουθεί να λειτουργεί με μικρές πιθανότητες εξόδου, οι διευθύνοντες σύμβουλοι αρχίζουν να είναι πιο διαφανείς σχετικά με τους λόγους παραμονής τους στη Ρωσία, ιδίως αφότου οι ρωσικές θυγατρικές της Danone και της Carlsberg κατελήφθησαν από το Κρεμλίνο το περασμένο καλοκαίρι και τέθηκαν υπό «προσωρινή διαχείριση».
Ωμή παραδοχή
Η ωμή παραδοχή σηματοδοτεί μια απόκλιση από τους λόγους που έχουν κατά καιρούς επικαλεστεί διάφοροι επιχειρηματίες προκειμένου να αιτιολογήσουν την απόφασή τους να παραμείνουν στη χώρα. Πολλοί επέμειναν ότι ήταν καθήκον τους να προμηθεύουν βασικά είδη σε Ρώσους αμάχους και να υποστηρίζουν το τοπικό προσωπικό τους – ένα ηθικό επιχείρημα που αποτυγχάνει να αντιμετωπίσει τη συμβολή τους στην πολεμική οικονομία της Ρωσίας. «Έχουμε πολλούς υπαλλήλους» στη Ρωσία και την Ουκρανία – 29.000 στην πρώτη και 6.000 στη δεύτερη – «και πελάτες που πρέπει να τραφούν», ανέφερε η Auchan σε δήλωση προς τους Financial Times.
Οι εναπομείνασες δυτικές εταιρείες, στις οποίες συνήθως δεν επιτρέπεται από τις ρωσικές αρχές να επαναπατρίσουν τα κέρδη τους, έχουν απορρίψει τον κίνδυνο των τοπικών τους δραστηριοτήτων καθιστώντας τις πιο αυτάρκεις, αξιοποιώντας περισσότερο τους τοπικούς παραγωγούς και εισάγοντας αγαθά από την Κεντρική Ασία.
Ορισμένοι έχουν επισημάνει ότι το Κρεμλίνο έχει καταστήσει σχεδόν αδύνατο να αποσπάσουν αξία από την πώληση των ρωσικών επιχειρήσεων τους. Ακόμη και εκείνοι με μια συμβιβαστική προσέγγιση αντιμετωπίζουν μια δύσκολη μάχη για να κερδίσουν χρήματα από μια έξοδο.
Η Danone, της οποίας η τοπική επιχείρηση κατασχέθηκε με εκτελεστικό διάταγμα πέρυσι, εργάζεται χέρι-χέρι με το νέο αφεντικό της στο Κρεμλίνο Yakub Zakriev, τον 33χρονο ανιψιό του ισχυρού άνδρα της Τσετσενίας Ramzan Kadyrov. Η γαλλική παρασκευάστρια γιαουρτιού εξακολουθεί να ελπίζει ότι θα πείσει τον Πούτιν να εγκρίνει την πώληση σε έναν σύμμαχο του Zakriev.
«Η ευκαιρία να φύγουν είναι βασικά ανύπαρκτη», αναφέρει η Shagina.
Κανένα ενδιαφέρον
Η αλήθεια είναι ότι το δυτικό κοινό χάνει το ενδιαφέρον του. Μια έρευνα σε ευρωπαίους και αμερικανούς καταναλωτές που διεξήχθη από την δανέζικη εταιρεία που είναι ειδική σε θέματα εταιρικής φήμης Caliber έδειξε ότι μόνο μια μικρή μειοψηφία γνώριζε ποιες παγκόσμιες εταιρείες είχαν παραμείνει στη Ρωσία μεταξύ μιας επιλογής 18. Αυτές που έφυγαν, συμπεριλαμβανομένης της Volkswagen και της Renault, μετά βίας ενίσχυσαν τη φήμη τους.
Ενώ οι Αμερικανοί ήταν ακόμη πιο απαθείς από τους Ευρωπαίους, μόνο το ένα τρίτο όλων των ερωτηθέντων θεώρησε ότι η επιχειρηματική δραστηριότητα στη Ρωσία ήταν «εντελώς απαράδεκτη όσο ο πόλεμος με την Ουκρανία είναι σε εξέλιξη».
«Η πίεση σε αυτές τις εταιρείες έχει μειωθεί», κατέληξε η Shagina.
