Πολλοί επωφελούνται από την αύξηση της τιμής του πετρελαίου και του φυσικού αερίου μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Παράλληλα όμως, όπως σχολιάζει το BBC, οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο αγωνίζονται να πληρώσουν τους λογαριασμούς ενέργειας και να μπορούν να αγοράζουν καύσιμα για τα αυτοκίνητά τους – οδηγώντας σε εκκλήσεις για την επιβολή υψηλότερων φόρων σε αυτές τις εταιρείες. Πώς λοιπόν βγάζουν τόσα χρήματα οι κολοσσοί στον τομέα των πετρελαίων;
Γιατί έχει εκτοξευθεί η τιμή του πετρελαίου;
Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αποτελούν προϊόντα παγκόσμιου εμπορίου και εάν οι προμήθειες είναι μικρές και η ζήτηση υψηλή, οι πωλητές μπορούν να χρεώσουν περισσότερα και η τιμή ανεβαίνει.
Πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, η Ρωσία ήταν ο μεγαλύτερος προμηθευτής πετρελαίου και φυσικού αερίου στον κόσμο.
Πολλά από τα χρήματα που πλήρωσαν οι άνθρωποι για να αγοράσουν αυτό το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο πήγαν στη ρωσική κυβέρνηση – αυτές οι εξαγωγές αποτελούσαν το 45% του ρωσικού κρατικού προϋπολογισμού το 2021.
Μετά την εισβολή, οι δυτικές χώρες, ανάμεσά τους το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ, προσπάθησαν να σταματήσουν (ή τουλάχιστον να μειώσουν μαζικά) τις εισαγωγές ενέργειας από τη Ρωσία, για να αποφύγουν να χρηματοδοτήσουν τον ρωσικό στρατό και να υποστηρίξουν ένα εχθρικό καθεστώς.
Οι χώρες που δεν ήθελαν να αγοράσουν ενέργεια από τη Ρωσία έπρεπε να πληρώσουν πολύ υψηλότερες τιμές για πετρέλαιο που παράγεται αλλού. Όλα αυτά ενώ οι τιμές του πετρελαίου είχαν ήδη ανέβει καθώς οι οικονομίες άνοιξαν ξανά μετά τα lockdown από τον Covid-19 και οι άνθρωποι χρειάζονταν περισσότερο πετρέλαιο.
Ακολουθεί διάγραμμα με τις πολύ υψηλές τιμές αργού πετρελαίου ανά βαρέλι (σε δολάρια):
Μια μέρα μετά από τη ρωσική εισβολή, η τιμή του πετρελαίου ξεπέρασε τα 100 δολάρια ανά βαρέλι και κορυφώθηκε σε πάνω από 127 δολάρια τον Μάρτιο, πριν επιστρέψει στα 85 δολάρια αργότερα. Οι τιμές του φυσικού αερίου αυξήθηκαν επίσης μετά την εισβολή.
Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο είναι ζωτικής σημασίας σε σχεδόν όλους τους τομείς της σύγχρονης ζωής. Το πετρέλαιο χρησιμοποιείται για την παραγωγή βενζίνης και ντίζελ και το φυσικό αέριο χρησιμοποιείται για θέρμανση και μαγείρεμα.
Χρησιμοποιούνται επίσης στη γεωργία, την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και άλλες βιομηχανικές διεργασίες που παράγουν τα πάντα, από λίπασμα έως πλαστικά.
Έτσι, μια διαρκής αύξηση των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου αυξάνει το κόστος πολλών άλλων πραγμάτων που διατίθενται στην αγορά, αυξάνοντας και την κρίση κόστους ζωής που έχει κυριεύσει το Ηνωμένο Βασίλειο – και άλλες χώρες – τους τελευταίους μήνες.
Γιατί η άνοδος των τιμών σημαίνει περισσότερα κέρδη;
Οι εταιρείες πετρελαίου κερδίζουν χρήματα εντοπίζοντας αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου θαμμένα σε βράχους κάτω από την επιφάνεια της γης και κάνοντας γεωτρήσεις για να τα απελευθερώσουν.
Το κόστος δεν ποικίλει τόσο πολύ όσο η τιμή ανεβαίνει ή μειώνεται. Αυτό που διαφέρει είναι τα χρήματα που βγάζουν από την πώληση.
Έτσι, όταν οι τιμές του πετρελαίου εκτινάχθηκαν στα ύψη μετά την εισβολή στην Ουκρανία, τα χρήματα που έβγαζαν αυτές οι εταιρείες από την πώληση πετρελαίου και φυσικού αερίου αυξήθηκαν επίσης ραγδαία.
Ποια ήταν τα κέρδη της Shell και της BP πέρυσι;
Την Τρίτη, η BP ανέφερε ετήσια κέρδη (που σημείωσαν ρεκόρ) ύψους 27,7 δισ. δολαρίων (23 δισ. λίρες) για το 2022, καθώς περιόρισε τα σχέδια για μείωση της ποσότητας πετρελαίου και φυσικού αερίου που παράγει έως το 2030. Αυτά τα κέρδη ήταν διπλάσια σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Τον Φεβρουάριο, η Shell παρουσίασε τα υψηλότερα κέρδη της εδώ και 115 χρόνια. Τα κέρδη έφτασαν τα 39,9 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022, διπλάσια από το σύνολο του προηγούμενου έτους.
Τα κέρδη που αποκτούν δεν εξαφανίζονται όλα – πολλοί απλοί άνθρωποι κατέχουν μετοχές στην BP, τη Shell και άλλες διεθνείς εταιρείες πετρελαίου. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω των συνταξιοδοτικών τους ταμείων και μπορεί να μην το γνωρίζουν καν.
Ορισμένα από τα έξτρα κέρδη καταβάλλονται στους μετόχους μέσω υψηλότερων μερισμάτων και επαναγοράς μετοχών.
Αλλά όσο τα δισεκατομμύρια εισέρχονται ενώ οι πελάτες δυσκολεύονται να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους, οι εκκλήσεις για υψηλότερους φόρους θα συνεχιστούν.
Πόσο φόρο πληρώνουν οι παραγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου;
Οι μεγάλες εταιρείες πετρελαίου πραγματοποίησαν τα κορυφαία κέρδη τους ακόμη και αφού πλήρωσαν δισεκατομμύρια σε κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο.
Η BP και η Shell βρίσκονται σε περίπλοκη θέση επειδή έχουν την έδρα τους στο Ηνωμένο Βασίλειο αλλά παράγουν σχετικά μικρή ποσότητα πετρελαίου και φυσικού αερίου στα ύδατά του. Αποκομίζουν το μεγαλύτερο μέρος των κερδών τους από δραστηριότητες σε όλο τον κόσμο.
Η Shell πλήρωσε φόρο 134 εκατομμυρίων δολαρίων (110 εκατ. λίρες) στις δραστηριότητές της στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2022, από έναν παγκόσμιο φορολογικό λογαριασμό ύψους 13 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Η BP πλήρωσε φόρους 2,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων (1,8 δις. λίρες) στις δραστηριότητές της στο Ηνωμένο Βασίλειο, από έναν παγκόσμιο φορολογικό λογαριασμό 15 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Πώς φορολογούνται οι εταιρείες πετρελαίου στο Ηνωμένο Βασίλειο;
Οι εταιρείες πετρελαίου πληρώνουν ήδη φόρο το 40% των κερδών τους από την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου στο Ηνωμένο Βασίλειο – που είναι υψηλότερος από τους φόρους σε άλλες εταιρείες.
Μπορούν παρόλα αυτά να μειώσουν αυτόν τον φορολογικό λογαριασμό αφαιρώντας το κόστος της παύσης λειτουργίας παλαιών εξέδρων πετρελαίου ή αντισταθμίζοντας μελλοντικές επενδύσεις και ζημίες από προηγούμενα χρόνια.
Εδώ και μερικά χρόνια, η BP και η Shell δεν έχουν πληρώσει φόρο για τις δραστηριότητές τους στο Ηνωμένο Βασίλειο και αντ’ αυτού έλαβαν πληρωμές από την κυβέρνηση του ΗΒ.
Μετά την εισβολή στην Ουκρανία, η κυβέρνηση ήρθε αντιμέτωπη με εκκλήσεις για εισαγωγή ενός νέου «απροσδόκητου φόρου» στα κέρδη των ενεργειακών εταιρειών για να βοηθήσει στην πληρωμή των όλο και πιο ακριβών λογαριασμών ενέργειας.
Τι είναι αυτός ο απροσδόκητος φόρος και πόσα πληρώνουν οι πετρελαϊκοί κολοσσοί;
Ο φόρος αυτός εφαρμόστηκε τον Μάιο του 2022 και αυξήθηκε από 25% σε 35% τον Νοέμβριο. Τώρα αναμένεται να συγκεντρωθούν περίπου 40 δισ. λίρες επιπλέον από όλες τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στα ύδατα του Ηνωμένου Βασιλείου μεταξύ του 2022 και 2028.
Ωστόσο, ο φόρος ισχύει μόνο για τα κέρδη από την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα οποία αντιπροσωπεύουν μόνο ένα μικρό μερίδιο των κερδών ορισμένων επιχειρήσεων.
Οι επιχειρήσεις μπορούν να αφαιρέσουν περισσότερο από το 90% του κόστους της νέας παραγωγής από τους απροσδόκητους φόρους τους, μειώνοντας σημαντικά τα ποσά που πρέπει να πληρώσουν.
Ο «απροσδόκητος φόρος» αντιπροσώπευε το σύνολο των φορολογικών λογαριασμών της Shell στο Ηνωμένο Βασίλειο και 700 εκατομμύρια δολάρια (538 εκατομμύρια λίρες) της BP.
Αντιμετωπίζουν την απαίτηση να πληρώσουν όλο και μεγαλύτερους φόρους
Πολιτικοί, περιβαλλοντολόγοι, συνδικαλιστικές οργανώσεις και υποστηρικτές της φτώχειας έχουν επιτεθεί στα κέρδη-ρεκόρ των εταιρειών πετρελαίου και υποστηρίζουν την επιβολή υψηλότερων απροσδόκητων φόρων.
Λένε ότι οι υψηλές τιμές είναι κάτι το οποίο οι εταιρίες πετρελαίου δεν μπορούν να ελέγξουν στο 100%. Παράγοντες που τις επηρεάζουν είναι ο πόλεμος και το γεγονός ότι δεν είναι δίκαιο οι εταιρείες πετρελαιοειδών να επωφελούνται από τα δεινά των ανθρώπων.
Κάποιοι λένε ότι οι υψηλότεροι απροσδόκητοι φόροι είναι ένας καλός τρόπος για τις κυβερνήσεις να συγκεντρώσουν χρήματα επειδή είναι εύκολο να εισπραχθούν και δύσκολο να αποφευχθούν.
Ακόμη και ο ίδιος ο Μπεν Βαν Μπόιρντεν, πρώην αφεντικό της Shell, αναρωτήθηκε αν ήταν αναπόφευκτο οι κυβερνήσεις να χρειαστούν να φορολογήσουν περισσότερο τους παραγωγούς ενέργειας για να προστατεύσουν τους φτωχότερους της κοινωνίας.
Ωστόσο, οι εταιρείες πετρελαίου υποστηρίζουν ότι υψηλότεροι φόροι θα τις οδηγούσε στο να είναι λιγότερο πρόθυμες να επενδύσουν στην παραγωγή στο Ηνωμένο Βασίλειο και ότι θα αναζητούσαν πετρέλαιο αλλού όπου οι φόροι είναι χαμηλότεροι.
Η Harbor Energy, η οποία παράγει περισσότερο πετρέλαιο και φυσικό αέριο στο Ηνωμένο Βασίλειο από οποιονδήποτε άλλον, μειώνει τις θέσεις εργασίας της και επανεξετάζει τις επενδύσεις της στο Ηνωμένο Βασίλειο λόγω των φόρων αυτών.
Εάν η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου αποφασίσει να φορολογήσει περισσότερο την BP και τη Shell για τα παγκόσμια κέρδη τους, θα μπορούσαν ενδεχομένως να μεταφέρουν τα κεντρικά τους γραφεία εκτός χώρας – γλιτώνοντας τον νέο φόρο και στερώντας από το Ηνωμένο Βασίλειο πολλά από τα έσοδα που πληρώνουν σήμερα.
Οι εταιρείες πετρελαίου πρέπει να δραστηριοποιούνται σε έναν κόσμο όπου η τιμή του πετρελαίου μπορεί να μειωθεί όσο και να ανέβει, χωρίς καμία προειδοποίηση. Τα χρήματα που βγήκαν αυτά τα χρόνια όπου οι τιμές του πετρελαίου είναι αυξημένες βοηθούν στην εξισορρόπηση των ετών που οι τιμές του ήταν χαμηλές.
Πολλές εταιρείες πετρελαίου έχασαν δισεκατομμύρια σε επενδύοντας στη Ρωσία πέρυσι – η BP διέγραψε επενδύσεις ύψους 24 δισεκατομμυρίων δολαρίων στη ρωσική εταιρεία πετρελαίου Rosneft, για παράδειγμα.
Πρέπει επίσης να επενδύσουν δισεκατομμύρια για να βρουν νέα αποθέματα πετρελαίου για να διατηρήσουν τα αποθέματα σε λειτουργία μέχρι ο κόσμος να στραφεί σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Οι εταιρείες ενέργειας έχουν επίσης πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτό το θέμα. Η BP και η Shell επενδύουν μερικά από τα δισεκατομμύρια που βγάζουν από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως ηλιακά και αιολικά πάρκα και σταθμούς φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων.
Ο επικεφαλής της BP Μπέρναρντ Λούνεϊ δήλωσε ότι η βρετανική εταιρεία «βοηθά στην παροχή της ενέργειας που χρειάζεται ο κόσμος», ενώ επενδύει στη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια.
Ο διευθύνων σύμβουλος της Shell, Ουαέλ Σάουαν , δήλωσε ότι «αυτές είναι απίστευτα δύσκολες στιγμές – βλέπουμε τον πληθωρισμό να είναι ανεξέλεγκτος σε όλο τον κόσμο», αλλά ότι η Shell παίζει τον ρόλο της επενδύοντας σε τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ο οικονομικός διευθυντής της Σινέιντ Γκόρμαν πρόσθεσε ότι η Shell είχε πληρώσει 13 δισεκατομμύρια δολάρια σε φόρους παγκοσμίως το 2022.
Ωστόσο, η BP άλλαξε τα σχέδιά της ώστε να μειώσει τις εκπομπές άνθρακα φέτος, επειδή η ζήτηση για πετρέλαιο και φυσικό αέριο είναι πολύ ισχυρή.
Το ενεργειακό ανώτατο όριο μειώνει τα κέρδη των εταιρειών πετρελαίου;
Το ανώτατο όριο της τιμής της ενέργειας εισήχθη το 2019 για να σταματήσει τις εταιρείες να υπερχρεώνουν τους ανθρώπους που δεν έκαναν αγορές για φθηνότερες προσφορές. Στοχεύει σε προμηθευτές ενέργειας και δεν επηρεάζει τα κέρδη των παραγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου.
