Η ύπαρξή της και μόνο, έχει εγείρει πλήθος συζητήσεων σε κόλπους γεωλόγων, αρχαιολόγων, ακόμα και φιλοσόφων και μυστικιστών. Καταρχάς, υπάρχει διχογνωμία ως προς το αν είναι πρόκειται για ένα φυσικό μνημείο ή για τεχνητό έργο. Mεγάλη μερίδα ερευνητών υποστηρίζει πως η κορυφή προφήτη Ηλία (2407μ. ύψος), λαξεύτηκε, είτε εξ’ ολοκλήρου ή εν μέρει, προκειμένου να αποκτήσει πυραμιδοειδές σχήμα και να λειτουργήσει τελετουργικά και λατρευτικά. Αυτό, όπως λένε, «αποδεικνύεται από την απόλυτη κανονικότητα της πυραμίδας» (οπτικά, είναι ένα τέλειο ισοσκελές τρίγωνο) και κυρίως, «από την τεχνητή οριζοντίωση της βάσεώς της», όπου το έδαφος είναι σχετικά πιο λείο και ομαλό.
Αυτή η μερίδα κάνει λόγο για ένα μεγαλιθικό μνημείο, σαν αυτά που συναντώνται σε όλη την Ευρώπη, την περίοδο 3.500 – 2.000 π.Χ. Σε κάθε περίπτωση, τόσο η ηλικία της πυραμίδας όσο και οι αρχικές της διαστάσεις είναι αδύνατο να υπολογιστούν.
Ιστορικά, τώρα, και θρησκειολογικά, οι περισσότερες κορυφές των βουνών, θεωρούνταν ιερές: Δεδομένου πως ήταν τα πλησιέστερα σημεία προς τον Ήλιο, οι άνθρωποι πίστευαν πως από κει, οι προσευχές τους εισακούονταν ευκολότερα. Την ψηλότερη κορφή του Ταύγετου οι αρχαίοι την αποκαλούσαν «Ταλετόν» ή «Ταλητόν» και την θεωρούσαν ιερή τοποθεσία του Ήλιου. Εκεί, τελούσαν λατρευτικά τελετουργικά – μεταξύ άλλων, όπως μας πληροφορεί ο Παυσανίας, θυσίαζαν και άλογα: («άκρα δε του Ταϋγέτου, Ταλετόν υπέρ Βρυσεών ανέχει. Ταύτην Ηλίου καλούσιν ιεράν και άλλα τε αυτόθι Ηλίω θύουσι και ίππους» (Παυσανίας Γ 20, 4). Η λατρευτική παράδοση συνεχίστηκε και στο χριστιανισμό, καθώς οι Χριστιανοί είχαν τη συνήθεια να κατασκευάζουν εκκλησάκια στη θέση των αρχαιοελληνικών ναών για να «σκεπαστεί» η λατρεία του δωδεκάθεου.
Θεωρίες συνομωσίας
Οι περισσότερες από τις «θεωρίες συνομωσίας» που συνδέονται με την πυραμίδα του Ταΰγετου, κάνουν αναφορές π.χ. στο επίπεδο σχήμα της βάσης της που, όπως λένε, ήταν ο χώρος της εισόδου στο κτίσμα. Στην κορυφή άλλωστε, υπάρχει ένα σπήλαιο-βάραθρο, καταγεγραμμένο από τον Ελληνικό Ορειβατικό Σύλλογο, βάθους 8 μέτρων, με άνοιγμα 2 μέτρα. Το βάραθρο αυτό πιθανολογείται πως ήταν κάποιο είδος «πύλης εισόδου» στην πυραμίδα – άγνωστο γιατί και προς που – ή ο προθάλαμος μιας σήραγγας που οδηγούσε στα ενδότερά της. Απ’ ότι λέγεται, η κορυφή της πυραμίδας βρίσκεται σε απόλυτη νοητή ευθεία με τον Όλυμπο, και αποτελεί σημείο αναφοράς συντεταγμένων για αρκετές περιοχές. Άλλοι λένε πως η πυραμίδα ήταν ένα είδος «φρυκτωρίας» (παρατηρητηρίου) ή ένας γιγάντιος πομπός που έστρεφε την αρνητική γεωπαθητική ενέργεια της περιοχής προς άλλη κατεύθυνση. Μέχρι σήμερα πάντως, η σοβαρή αρχαιολογική σκαπάνη, δεν έχει επιβεβαιώσει κανέναν απ’ αυτούς τους μύθους.
Με τη σειρά τους, οι Πυθαγόρειοι κάνουν λόγο για έναν ενεργειακό τόπο, για μια «Πύλη», σε ένα σημείο όπου η φύση έχει επιλέξει να «εμβολιάσει» τον κόσμο με το φως, το πνεύμα, τον ελληνικό πολιτισμό. (Δεν είναι τυχαίο – υποστηρίζουν – το ότι στην ώριμη αρχαιότητα, ο Ταΰγετος είχε θεωρηθεί ιδανικό παρατηρητήριο για τις κινήσεις των άστρων ή το ότι, όπως γράφει ο Κικέρων, ο Αναξίμανδρος είχε στήσει «αστεροσκοπείο» στην κορυφή). Μυστικιστές και Ορφικοί ομονοούν πως η «γεωπυραμίδα» του Ταύγετου είναι μια από τις «Πύλες», μέσα από τις οποίες η Θεϊκή Αρμονία προσφέρει το «αείζωον φως» της στην Ανθρωπότητα, ένας πανάρχαιος κοσμικός δίαυλος, για μυημένους και Κοινωνούς. Το μόνο σίγουρο είναι πως ο κόσμος σίγουρα δείχνει αλλιώτικος ή πιο φωτεινός, από τα 2.407 μέτρα...
Προσκύνημα στην πυραμίδα
Κάθε χρόνο στις 19 Ιουλίου, παραμονές της γιορτής του Προφήτη Ηλία ομάδες προσκυνητών παίρνουν το δρόμο για την κορυφή του Ταύγετου με το μικρό πλινθόκτιστο ξωκλήσι, χωρίς σκεπή, με τα πέτρινα καθίσματα. Η καμπάνα κτυπάει στις 2 το πρωί και η Θεία Λειτουργία διαρκεί ως την ανατολή. Τότε, όλοι, πιστοί και μη, μετακινούνται προς τα δυτικά για να απολαύσουν στα αχνά χρώματα της αυγής το περίφημο «φαινόμενο της πυραμίδας». Ελάχιστα λεπτά πριν ανατείλει ο ήλιος και όταν η ατμόσφαιρα είναι καθαρή, σχηματίζεται μες στον μεσσηνιακό κόλπο, στον ορίζοντα της δυτικής Μεσσηνίας, η τέλεια ισόπλευρη τριγωνική σκιά της πυραμιδοειδούς κορυφής του Ταϋγέτου.
Αντίστοιχα, μαγευτικό είναι και το ηλιοβασίλεμα στην κορυφή όταν η σκιά, σε σχήμα πυραμίδας απλώνεται προς την πλευρά του λακωνικού κάμπου και το κοκκινωπό φως σχηματίζει μια τέλεια ευθεία γραμμή, που εφάπτεται στην κορυφή της πυραμίδας. Η ορατότητα όταν ο καιρός το επιτρέπει, φθάνει μέχρι τη Κρήτη.
