Χρησιμοποιούμε μεταφορικά τη λέξη ντελίριο για να περιγράψουμε κάθε είδους έξαψη, ταραχή ή ακραία συναισθηματική μετάπτωση... Δεν θεωρείται απαραιτήτως αρνητικά φορτισμένη έννοια, καθώς μπορεί να περιγράψει στην καθημερινότητα τον έντονο ενθουσιασμό λόγω ενός χαρμόσυνου γεγονότος.
Τι σημαίνει όμως ο όρος στο χώρο της Ψυχολογίας;
Σύμφωνα με την Ιατρική Εγκυκλοπαίδεια MedlinePlus, το ντελίριο (παραλήρημα) είναι μια αιφνίδια και έντονη κρίση σύγχυσης που οφείλεται σε ταχύτατες μεταβολές στην εγκεφαλική λειτουργία. Μπορεί να οφείλεται σε σωματικά ή σε ψυχικά αίτια. Το ντελίριο είναι στις περισσότερες περιπτώσεις προσωρινό και αναστρέψιμο.
Παθήσεις που μπορεί να οδηγήσουν στο παραλήρημα είναι αυτές που δεν επιτρέπουν στον εγκέφαλο να λάβει πολύτιμο οξυγόνο και απαραίτητα θρεπτικά συστατικά.
Πιθανά αίτια που μπορεί να οδηγήσουν στο ντελίριο είναι τα εξής:
- Στερητικό σύνδρομο (από αλκοόλ ή ηρεμιστικά)
- Κατάχρηση ναρκωτικών ουσιών
- Χημικές διαταραχές στον οργανισμό (π.χ. διαταραχή με τους ηλεκτρολύτες)
- Λοιμώξεις (ουρολοίμωξη ή πνευμονία), κυρίως σε άτομα που έχουν ήδη υποστεί εγκεφαλικές βλάβες λόγω εγκεφαλικού ή άνοιας
- Δηλητηρίαση
Το ντελίριο περιλαμβάνει την ξαφνική μετάπτωση της ψυχολογικής κατάστασης (π.χ. από το λήθαργο στην ταραχή και πάλι πίσω στο λήθαργο) και εκδηλώνεται με τα εξής συμπτώματα:
- Μεταβολές στα επίπεδα εγρήγορσης (συνήθως αυξημένη εγρήγορση το πρωί και λιγότερη το βράδυ)
- Μεταβολές στις αισθήσεις και την αντίληψη
- Μεταβολές στα επίπεδα συναίσθησης
- Μεταβολές στην κίνηση (βραδυκινησία ή υπερκινητικότητα)
- Μεταβολές στο μοτίβο του ύπνου (π.χ. υπνηλία)
- Σύγχυση όσον αφορά το χώρο και το χρόνο
- Αδυναμία στη βραχυπρόθεσμη μνήμη
- Αποδιοργάνωση της σκέψης (π.χ. δυσνόητη ομιλία)
- Μεταβολές στη συμπεριφορά (θυμός, επιθετικότητα, καταθλιπτική διάθεση, ευερεθιστότητα, υπερβολική χαρά κ.α.)
- Ακράτεια
- Ακούσιες κινήσεις λόγω δυσλειτουργίας του νευρικού συστήματος
- Έλλειψη συγκέντρωσης
Για να διαπιστωθεί το ντελίριο, χρειάζεται νευρολογική και νευροψυχολογική αξιολόγηση, βάσει εξετάσεων και τεστ που αφορούν στην αισθητηριακή και τη γνωστική λειτουργία του ατόμου.
