Σε κρίσιμο σταυροδρόμι φαίνεται να εισέρχονται οι σχέσεις Ουκρανίας και Ηνωμένων Πολιτειών, μετά τις δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ (Donald Trump) σχετικά με την ανάγκη επίτευξης ειρηνευτικής συμφωνίας με τη Ρωσία, ακόμα και με κόστος για την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας.
Σύμφωνα με αποκλειστικό ρεπορτάζ των New York Times, ο Trump επιδιώκει να παρουσιάσει τη λήξη του πολέμου ως σημαντικό επίτευγμα της εξωτερικής του πολιτικής και φέρεται διατεθειμένος να αποδεχθεί όρους που ευνοούν τη Μόσχα.
Σε αυτό το πλαίσιο, έχει ήδη ανακοινωθεί συνάντηση με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν (Vladimir Putin), η οποία θα πραγματοποιηθεί στις 15 Αυγούστου στην Αλάσκα, με την πιθανότητα «ανταλλαγών εδαφών» να αποτελεί βασικό θέμα στην ατζέντα.
Κατά τη διάρκεια πρόσφατης εκδήλωσης στον Λευκό Οίκο, ο Trump δήλωσε: «Κάποια εδάφη θα επιστραφούν, άλλα θα αλλάξουν χέρια. Θα υπάρξει συμφωνία προς όφελος και των δύο πλευρών», δείχνοντας ξεκάθαρα την πρόθεσή του να κινηθεί σε κατεύθυνση διπλωματικής επίλυσης – ακόμη και χωρίς την ενεργή συμμετοχή του Κιέβου.
Κατηγορηματικό «όχι» από τον Zelensky
Η αντίδραση του Ουκρανού προέδρου Volodymyr Zelensky ήταν άμεση και ιδιαίτερα αυστηρή. Σε τηλεοπτικό του μήνυμα, υπογράμμισε: «Οι Ουκρανοί δεν πρόκειται να παραδώσουν ούτε ένα εκατοστό από τη γη τους στον επιτιθέμενο», προσθέτοντας ότι καμία απόφαση δεν μπορεί να ληφθεί χωρίς τη συναίνεση της Ουκρανίας.
Ο Zelensky, επικαλούμενος το Σύνταγμα της χώρας του, τόνισε ότι η εδαφική ακεραιότητα είναι αδιαπραγμάτευτη, ενώ προειδοποίησε πως αποφάσεις που λαμβάνονται ερήμην του Κιέβου όχι μόνο είναι άκυρες, αλλά υπονομεύουν κάθε προοπτική βιώσιμης ειρήνης.
Εντεινόμενη δυσαρέσκεια από τον Trump
Το δημοσίευμα των New York Times αναφέρει πως η επιμονή Zelensky να μην διαπραγματευτεί για εδαφικά ζητήματα έχει προκαλέσει την έντονη ενόχληση του Donald Trump, ο οποίος θεωρεί ότι η ουκρανική ηγεσία εμποδίζει την ειρήνη και «παραμένει προσκολλημένη σε σκληρές θέσεις».
Παράλληλα, φέρεται να πιέζει συμμάχους για στήριξη σε ένα νέο ειρηνευτικό σχέδιο, το οποίο μεταξύ άλλων προβλέπει αποχώρηση ουκρανικών δυνάμεων από περιοχές του Donetsk ως πρώτο βήμα για συμφωνία.
Ο Trump επιπλέον έχει επικρίνει τον Zelensky για έλλειψη ευγνωμοσύνης απέναντι στη Δύση και ανέφερε πως «δεν μπορείς να ζητάς στήριξη και ταυτόχρονα να μην επιτρέπεις στον λαό σου να ψηφίσει», αναφερόμενος στην αναβολή των εκλογών λόγω στρατιωτικού νόμου στην Ουκρανία.
Διπλωματικό παιχνίδι ισχύος – Εκτός κάδρου η Ουκρανία
Η πρόθεση Trump να προχωρήσει σε συνομιλίες με τον Putin χωρίς την παρουσία της ουκρανικής ηγεσίας έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στο Κίεβο και ανησυχία σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Όπως επισημαίνει και το Bloomberg, μια τέτοια προσέγγιση θα συνιστούσε σημαντική διπλωματική επιτυχία για τη Μόσχα, η οποία εδώ και καιρό επιδιώκει απευθείας διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ, παρακάμπτοντας την Ουκρανία και τους συμμάχους της.
Σύμφωνα με διαρροές, το υπό διαμόρφωση σχέδιο προβλέπει την αναγνώριση της Κριμαίας ως ρωσικού εδάφους, την παγίωση του ελέγχου ρωσικών δυνάμεων σε τμήματα του Donbass, ενώ σε αντάλλαγμα, η Ρωσία θα σταματούσε τις επιθέσεις σε περιοχές όπως η Zaporizhia και η Kherson, επιτρέποντας στην Ουκρανία να ανακτήσει κάποια εδάφη.
Παρά τις δηλώσεις του Zelensky, το κοινωνικό κλίμα εντός της Ουκρανίας φαίνεται πιο σύνθετο. Δημοσκόπηση του Kyiv International Institute of Sociology δείχνει ότι το 54% των πολιτών απορρίπτει οποιαδήποτε παραχώρηση εδαφών, ωστόσο το ποσοστό εκείνων που πλέον εμφανίζονται ανοιχτοί σε συμβιβασμούς φτάνει το 38% – σημαντική αύξηση σε σχέση με μόλις 10% δύο χρόνια πριν.
Η κόπωση από τον πόλεμο και οι αποτυχίες στο μέτωπο έχουν ενισχύσει τις φωνές που ζητούν μια ρεαλιστική έξοδο, χωρίς όμως να υπάρχει πολιτική συναίνεση για κάτι τέτοιο.
Η συνάντηση Trump – Putin στην Αλάσκα ενδέχεται να καθορίσει την πορεία του πολέμου στην Ουκρανία και να αναδιαμορφώσει τις ισορροπίες στη διεθνή σκηνή.
Το ερώτημα παραμένει: μπορεί να υπάρξει πραγματική ειρήνη χωρίς την Ουκρανία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων;
