Τα τελευταία πέντε χρόνια που διαχειρίζεται την ελληνική κρίση, η Γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ, όχι μόνο διατήρησε αλλά ενίσχυσε την φήμη του πιο επιτυχημένου πολιτικού ηγέτη της Ευρώπης, τόσο στην Γερμανία όσο και στον υπόλοιπο κόσμο.
Όχι πια. Την ώρα που οι ηγέτες της Ε.Ε. κάνουν αυτό το Σαββατοκύριακο μια τελευταία προσπάθεια να κρατήσουν την Ελλάδα στην ευρωζώνη, η προσεκτική 60χρονη καγκελάριος είναι αντιμέτωπη με αυτό που ένας από τους βουλευτές της αποκαλεί κατάσταση «lose-lose».
H A. Μέρκελ πρέπει να αποφασίσει αν θα στηρίξει ένα νέο δανειακό πρόγραμμα για να κρατήσει την χειμαζόμενη χώρα στο ενιαίο νόμισμα ή να κρατήσει τα χρήματα και να αντιμετωπίσει τις απρόβλεπτες συνέπειες ενός Grexit και το όνειδος της πρώτης αντιστροφής σε μια μακρά ιστορία ευρωπαϊκής ενοποίησης.
Για την καγκελάριο, μια διάσωση μπορεί να προκαλέσει έντονη δυσαρέσκεια στους Γερμανούς φορολογουμένους, οι οποίοι έχουν ήδη υποστεί το βάρος των ελληνικών διασώσεων. Επίσης μπορεί να προκαλέσει εκτεταμένη αντίδραση στο συντηρητικό μπλοκ του κόμματος της, οι βουλευτές του οποίου δεν είναι εξαγριωμένοι μόνο από τις απαιτήσεις του Έλληνα πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα αλλά και από την περιφρόνηση του για τους πιστωτές της χώρας.
Αλλά, δεδομένου του αναστήματος της, ένα Grexit θα την έκανε στόχο της διεθνούς κριτικής για την αποτυχία της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης.
«Η Μέρκελ δεν μπορεί να διακινδυνεύσει τον πολιτικό κατακερματισμό στο εσωτερικό παραχωρώντας πάρα πολλά στην Αθήνα, αλλά και το κόστος της πειθάρχησης της Ευρώπης μέσω ενός Grexit θα είναι μεγάλο» υποστηρίζει η Ντανιέλα Σβάρτσερ, υπεύθυνη του γραφείου της δεξαμενής σκέψης German Marshall Fund στο Βερολίνο.
Όποια επιλογή και αν κάνει, ο δρόμος θα είναι απρόβλεπτος. Με την Ελλάδα στο χείλος της χρεοκοπίας, η σταθεροποίηση της χώρας στην ευρωζώνη θα είναι δύσκολη και δαπανηρή. Αλλά ακόμα και ένα Grexit θα απαιτήσει την στήριξη από τους Ευρωπαίους εταίρους για να αποφύγει η χώρα το κοινωνικό χάος. Με ή χωρίς την Ελλάδα, η νομισματική ένωση της Ευρώπης δεν μπορεί να αποφύγει την θεσμική μεταρρύθμιση.
Με την Ελλάδα να πλησιάζει πιο κοντά στο γκρεμό αυτήν την εβδομάδα, με κεφαλαιακούς ελέγχους στις τράπεζες της και τους πολίτες να μην έχουν πρόσβαση στα μετρητά τους, η κ. Μέρκελ δεν θέλησε να δεσμευτεί για το αποτέλεσμα της τελευταίας απόπειρας για μια συμφωνία. Αλλά τόνισε πως οι προγραμματισμένες έκτακτες συναντήσεις της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες μπορεί να αποδειχθούν «καθοριστικές».
Η κ. Μέρκελ δεν θα κριθεί για το πώς θα διαχειριστεί το ελληνικό ζήτημα μόνο στις επόμενες γερμανικές εκλογές, αλλά και από την Ιστορία. Ο Μπέρτχολντ Κόλερ, εκδότης της εφημερίδας Frankfurter Allgemeine, έγραψε αυτήν την εβδομάδα πως δεν υπήρξε ποτέ ένας καγκελάριος της Γερμανίας που θα κινδύνευε να περάσει στην Ιστορία «γιατί έβαλε σε κίνδυνο ή έπαιξε στα ζάρια την ευρωπαϊκή κληρονομία» Γερμανών πολιτικών ηγετών όπως ο Χέλμουτ Κολ, ο άλλοτε μέντορας της.
Πρόκειται για μια εξαιρετικά ανησυχητική προειδοποίησε αν σκεφτεί κανείς τον σημαντικό ρόλο που έχει διαδραματίσει η ευρωπαϊκή συνεργασία στην ανάδυση της Γερμανίας από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Από το 2009 η κ. Μέρκελ έχει διαχειριστεί την ελληνική κρίση χρηματοδοτώντας συμφωνίες και μεταθέτοντας για αργότερα δύσκολες αποφάσεις – όπως μια ενδεχόμενη μεγάλη μείωση στο εξωτερικό χρέος των 320 δισ. ευρώ της Ελλάδας, που βρίσκεται κατά κύριο λόγο στα χέρια των θεσμών της Ε.Ε. Αντίθετα, όπως της αρέσει να λέει συχνά, αντιμετώπισε το πρόβλημα «βήμα, βήμα», κρατώντας σε απόσταση το Grexit.
Οι σύμμαχοι της επιμένουν πως η στρατηγική αυτή είχε αρχίσει να αποφέρει καρπούς με την Ελλάδα να δείχνει την περασμένη χρονιά σημάδια ανάκαμψης. Αλλά οι αποφάσεις του κ. Τσίπρα να σχίσει το υπάρχον πρόγραμμα διάσωσης μετά την άνοδο του στην εξουσία τον Ιανουάριο και στην συνεχεία η απόρριψη των συμβιβαστικών προτάσεων και τελικά η αποχώρηση του από την διαπραγμάτευση, έκανε την εφαρμογή της στρατηγικής αυτής αδύνατη.
Κατάσταση «lose-lose»
Το κλίμα είναι δηλητηριώδες, με πολλούς Γερμανούς αξιωματούχους να αμφιβάλουν ότι ο κ. Τσίπρας θα εφαρμόσει ποτέ μεταρρυθμίσεις, ακόμα και να συμφωνεί μαζί τους. Μετά την προκήρυξη δημοψηφίσματος και το κάλεσμα στους ψηφοφόρους να απορρίψουν την συμβιβαστική πρόταση από τους πιστωτές, ακόμα και ο Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, ο Σοσιαλδημοκράτης ηγέτης, άσκησε κριτική στον κ. Τσίπρα επειδή «γκρέμισε τις τελευταίες γέφυρες διαμέσου των οποίων η Ευρώπη και η Ελλάδα θα μπορούσαν να είχαν κινηθεί σε ένα συμβιβασμό».
Η κ. Μέρκελ έχει διατηρήσει την ψυχραιμία της. Όπως έγραψε ο κ. Κόλες είναι μια προσγειωμένη πολιτικός που βασίζεται σε δεδομένα. Αν αλλάξουν οι συνθήκες, αλλάζει και αυτή.
Κορυφαίος βουλευτής του κόμματος της λέει πως σε αυτήν την «lose-lose» κατάσταση η κ. Μέρκελ «πρέπει να επιλέξει την λιγότερη ζημιά». Υποστηρίζει ότι αν η κ. Μέρκελ αντισταθεί σε μια νέα διάσωση, αυτή η ίδια θα δεχθεί κριτική για τις συνέπειες, όπως μια πιθανή αποσταθεροποίηση στα Βαλκάνια, την ενόχληση των ΗΠΑ και μια υποβάθμιση της διεθνούς θέσης της Ε.Ε. Οπότε όπως λέει ο κ. Κόλερ είναι καλύτερο να δεχθεί το πλήγμα στο εσωτερικό.
Για να το κάνει αυτό θα πρέπει να υπερβεί την όλο και πιο επιθετική στάση του κόμματος της, αλλά και τον υπουργό Οικονομικών της, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος τάσσεται υπέρ ενός Grexit. Όπως είπε ο Ραλφ Μπρίνκχαους του Χριστιανοδημοκρατικού κόμματος, είπε στους Financial Times: «Αντιμετωπίζουμε με επιφύλαξη ότι συμβαίνει στις Βρυξέλλες». Περίπου 29 από τους 311 βουλευτές του κόμματος στην Βουλή ψήφισαν κατά του τελευταίου προγράμματος διάσωσης της Ελλάδας τον Φεβρουάριο. Το νούμερο θα είναι πολύ μεγαλύτερο σε μια νέα ψηφοφορία, η οποία είναι απαραίτητα για να εγκριθούν νέες διαπραγματεύσεις για μια ελληνική διάσωση.
Η κ. Μέρκελ θα επικρατήσει και πάλι με την βοήθεια των ψήφων των Σοσιαλδημοκρατών και της αντιπολίτευσης. Αλλά η πανίσχυρος ηγέτης της Ευρώπης δεν θα φαίνεται πια άτρωτη και παντογνώστρια. http://www.press-gr.com/
