Με μια πρώτη μεγάλη ήττα και δη από τα ...αποδυτήρια για την Ευρώπη και ειδικότερα για την Ελλάδα φαίνεται ότι ξεκίνησε ο ενεργειακός πόλεμος με την Ρωσία στη σκιά της στρατιωτικής σύρραξης στην Ουκρανία. Η διαφαινόμενη ευθυγράμμιση με την απαίτηση της Μόσχας να πληρώνεται σε ρούβλια για το φυσικό αέριο προσλαμβάνει μάλιστα ευρύτερες προεκτάσεις, για δε τον Έλληνα πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη παίρνει και τον χαρακτήρα προσωπικής ήττας.
Η ανακοίνωση του κυβερνητικού εκπροσώπου Γ. Οικονόμου ότι είναι “τεχνικής φύσεως” ζήτημα η μετατροπή των ευρώ σε ρούβλια θα μπορούσε να θεωρηθεί κεραυνός εν αιθρία με δεδομένη τη γραμμή που έχει ακολουθήσει έως τώρα η κυβέρνηση αλλά και τη γενικότερη στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης απέναντι στην Μόσχα από την έναρξη των πολεμικών συγκρούσεων. Η στροφή αυτή όμως δεν εξέπληξε όσους ασχολούνται ενδελεχώς με τα θέματα αυτά και παρακολουθούν ευρύτερα τις σχετικές διεργασίες στην Ευρώπη.
Η σύσκεψη που είχε προηγηθεί υπό την προεδρία του Κ. Μητσοτάκη στο Μέγαρο Μαξίμου, ύστερα και από τη ρωσική απόφαση διακοπής της ροής προς τη γειτονική μας Βουλγαρία, είχε καταλήξει με την αρκετά γενικότερη διατύπωση για διασφάλιση της ενεργειακής επάρκειας της χώρας σε κάθε περίπτωση. Για να ενισχυθεί αυτή η εικόνα, στο παζλ μπήκε η αύξηση της εξόρυξης λιγνίτη για την επάρκεια καυσίμου στην ηλεκτροπαραγωγή καθώς και η δρομολόγηση από τον ΔΕΣΦΑ της πλωτής δεξαμενή για την αύξηση της χωρητικότητας σε LNG του τερματικού σταθμού της Ρεβυθούσας. Η κατάσταση στην οποία βρίσκονται ωστόσο οι λιγνιτικές μονάδες το τελευταίο διάστημα αφότου επισπεύσθηκε το κλείσιμό τους, η έλλειψη προσωπικού αλλά και οι περιορισμένες δυνατότητες της Ρεβυθούσας σε σχέση με την κάλυψη των εγχώριων αναγκών δεν άφηναν στους γνωρίζοντες καμία ψευδαίσθηση για το αν όντως μπορεί να δοθεί από εκεί λύση στο πρόβλημα.
Αυτό που κατά τις πληροφορίες άναψε το πράσινο φως για την στροφή της ελληνικής κυβέρνησης ήταν τα μηνύματα από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες και ιδιαίτερα από την Γερμανία η οποία -προτάσσοντας τα δικά της συμφέροντα, όπως άλλωστε κάνει πάντα- έδειξε ότι δεν είναι καθόλου πρόθυμη να έρθει σε μετωπική σύγκρουση με την Ρωσία για το φυσικό αέριο τερματίζοντας και στο πεδίο αυτό τη ειδική σχέση που έχει μαζί της επί δεκαετίες.
Αντιθέτως, οι πληροφορίες στο διεθνή Τύπο πήραν καταιγιστική μορφή αποκαλύπτοντας όλα τα προηγούμενα εικοσιτετράωρα ότι ανοίγουν ο ένας μετά τον άλλο, από διάφορες πλευρές, νέοι τραπεζικοί λογαριασμοί για την πληρωμή του φυσικού αερίου κατά τρόπο συμβατό με τις ρωσικές απαιτήσεις. Η Ρωσία προμηθεύει φυσικό αέριο μέσω αγωγών σε 23 ευρωπαϊκές χώρες. Την αρχή έκανε το Bloomberg γράφοντας ότι τέσσερις Ευρωπαίοι αγοραστές φυσικού αερίου έχουν ήδη πληρώσει τη Ρωσία σε ρούβλια καθώς και ότι δέκα ευρωπαϊκές εταιρείες έχουν ανοίξει λογαριασμούς στη Gazprombank για το σκοπό αυτό.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει μάλιστα και η περίπτωση της Αυστρίας. Ενώ οι Ρώσοι είπαν ότι συμπεριλαμβάνεται στις χώρες που “έσπασαν” τις κυρώσεις και ο καγκελάριος της χώρας Καρλ Νεμάχερ έσπευσε να το διαψεύσει, στη συνέχεια αποκαλύφθηκε ότι η αυστριακή εταιρεία OMV είναι μία από αυτές που “εξετάζει”το αίτημα της Gazprom για τους νέους τρόπους πληρωμής. Είχε προηγηθεί η γερμανική εταιρεία Uniper που ανακοίνωσε ότι το σχήμα για τις πληρωμές φυσικού αερίου που έχει προτείνει ο Πούτιν δεν παραβιάζει τις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία, μετά την εισβολή στην Ουκρανία.
Το τεραστίων διαστάσεων ρήγμα στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα έγινε ακόμη μεγαλύτερο αργά το βράδυ της Τετάρτης όταν μπήκε στο χορό και η Ιταλία. Αν και ο πρωθυπουργός της Μ. Ντράγκι συμπεριλαμβάνεται στους πιο σκληρούς επικριτές της Μόσχας, έγινε γνωστό ότι και ο ενεργειακός γίγαντας αυτής της χώρας, η ΕΝΙ, ετοιμάζεται για το άνοιγμα νέου λογαριασμού στην Gazprombank.
Το “τριγωνικό” σχήμα το οποίο τελικά φαίνεται ότι διαμορφώνεται προβλέπει ότι οι εταιρείες προμήθειας φυσικού αερίου θα πληρώνουν σε ευρώ σε λογαριασμό στην Gazprombank. Η τράπεζα στη συνέχεια θα κάνει τη μετατροπή του νομίσματος σε ρούβλια και θα μεταφέρει το ποσό της πληρωμής σε δεύτερο λογαριασμό. Με τον τρόπο αυτό θα τηρούνται τα προσχήματα για τους Ευρωπαίους που θα μπορούν να λένε ότι συνεχίζουν να δίνουν ευρώ, αλλά η ουσία δεν αλλάζει. Από ενεργειακής, οικονομικής αλλά και πολιτικής πλευράς ο Πούτιν επιβάλλει στο πεδίο αυτό τους όρους του.
Ενδεικτικό της προβληματικής έως και ιλαροτραγικής κατάστασης που χαρακτηρίζει την ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ότι ενώ εξελίσσονται με γοργό ρυθμό όλα αυτά η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντε λάγιεν εξακολουθεί να κατηγορεί για ...εκβιασμό την Ρωσία, ζητώντας προηγουμένως μάλιστα να της επιβληθούν ακόμη πιο αυστηρές κυρώσεις. Στην πράξη πάντως ύστερα από τους υψηλούς τόνους και τους λεονταρισμούς, αναμένεται -εν όψει και της συνεδρίασης των υπουργών Ενέργειας της ΕΕ- να ακολουθήσει και τυπικά μια μεγάλη έκπτωση στην αρχική “σκληράδα” αφού τώρα ο ελάχιστος κοινός παρονομαστής μεταξύ όλων των χωρών της ΕΕ είναι ότι συμφωνούν πως δεν θα πληρώσουν την Ρωσία «απευθείας» σε ρούβλια. Απευθείας όχι, πλαγίως ναι...
Πέρα από τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, η αναδίπλωση αυτή έχει να κάνει και με το άσχημο κλίμα που διαμορφώνεται στις ευρωπαϊκές χώρες όπου οι λαοί τους νιώθουν να πληρώνουν περισσότερο αυτοί, όσο κυλά ο καιρός, το τίμημα των κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Καθώς μάλιστα ο πληθωρισμός ανεβαίνει παντού, η ακρίβεια καλπάζει και η επισιτιστική κρίση βρίσκεται προ των πυλών κάνοντας πολλούς να φοβούνται ότι έρχεται σκηνικό χειρότερο από της δεκαετίας του 1930, η επιδείνωση του ενεργειακού αδιεξόδου στο αμέσως προσεχές διάστημα θα μπορούσε να αποτελέσει τη σταγόνα για να ξεχειλίσει μια γενικευμένη κοινωνική έκρηξη. Επιπλέον ο ενεργειακός αυτοενουχισμός της Ευρώπης θα την έφερνε σε πλήρη ομηρία από τις ΗΠΑ οι οποίες αξιοποιούν την ευκαιρία του πολέμου για να προωθήσουν το -πολύ ακριβότερο άλλωστε από το ρωσικό αέριο- υγροποιημένο φυσικό αέριο, το LNG. Από αυτές τις θεαματικές εξελίξεις πιο τραυματισμένοι βγαίνουν όσοι είχαν σπεύσει από την αρχή του πολέμου να εκτεθούν ως βασιλικότεροι του βασιλέως και δυτικότεροι της Δύσης, διαρρηγνύοντας κάθε σχέση με την Μόσχα αντί να παίξουν ρόλο αξιόπιστου διαμεσολαβητή. Κι ένας από τους πρώτους, εάν όχι ο πρώτος, στη λίστα αυτή, είναι ο Κ. Μητσοτάκης...
Ανδρέας Καψαμπέλης
