Τὰ φραγκόσυκα δέν ἔχουν μόνο σχῆμα καὶ γεύση∙ συγκεντρώνουν ἕναν κόσμο σπόρους καὶ νοήματα μέσα στὴν πράσινη τριχωτή γροθιά τους, θυμίζουν τὶς ἀναβολές μας, θυμίζουν ἕνα ἀργότερα σὰν συνέχεια τῆς δικῆς μας παράλειψης,σὰν ελπίδα ἀνασύνθεσης ὅλου τοῦ κάμπου, ὅταν τὴν αὐγή τινάζεται ὁ κορυδαλλός στὰ ὕψη κι ὁ ὕμνος του, κάθετος κ” ἑλικοειδής κάνει τὴ γῆ νὰ γυρίζῃ σὰ σβούρα στην ἀνοιχτή παλάμη μας…Σ” αυτόν τον πέτρινο και σκληρό τόπο μέχρι και τα φρούτα μιλούν τη γλώσσα του πολέμου. Κι έτσι φορτωμένα αγκάθια, τα φραγκόσυκα ξεδίψασαν τους Μανιάτες…«Ὅταν ἔρχεται ὁ Ξένος», Γιάννης Ρίτσος, 1958
Συνδεδεμένο απόλυτα το φραγκόσυκο με το μανιάτικο τοπίο, ένας φυσικός φράχτης για τους κλέφτες, δεν θα μπορούσε παρά να το υμνήσει ο Μανιάτης ποιητής της. Παραδοσιακά στη Μάνη χρησιμοποιούνταν για καθαρίσουν τα πριόνια από το πριονίδι, για κατάπλασμα για τις πληγές , χυμό, λικέρ, μαρμελάδα κ.ά., ενώ στο Μεξικό (μητέρα του φραγκόσυκου) στο Μαρόκο και τη Γαλλία έφτιαχναν ακόμη και κρέμα φραγκόσυκου, η οποία θυμίζει κάπως τη μουσταλευριά.
Φραγκόσυκο – Ιστορία
Η Τύρος ήταν το κύριο λιμάνι της αρχαίας Φοινίκης, στην περιοχή που σήμερα είναι γνωστή ως Λίβανος. Σ” αυτήν την πόλη άκμαζε το εμπόριο πορφυρών υφασμάτων. Μάλιστα, λόγω της συγκεκριμένης πόλης, αυτό το ζωηρό χρώμα ήταν γνωστό στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ως «πορφυρό της Τύρου».
Οι Τύριοι χρησιμοποιούσαν τα θαλάσσια σαλιγκάρια πορφύρες, ιδιαίτερα τα είδη Murex brandaris(γνωστά και από τα συγγράμματα του Αριστοτέλη). Η χρωστική ουσία, γνωστή σε μας ως «Πορφύρα» παράγονταν από το θαλάσσιο μαλάκιο με την κοινή ονομασία «πορφυρίτης», το οποίο αφθονεί στη Μεσόγειο και κυρίως στα παράλια της Αφρικής, Γαλλίας και Ελλάδας. Το ίδιο είδος συναντάμε στα ευρήματα σε αφθονία στην περιοχή της Κρανάης, στην περιοχή της Σελινίτσας και σε τεράστιες ποσότητες στα βόρεια παράλια της Κρήτης. Η παραγωγή του σταμάτησε περίπου μια δεκαετία από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης. Τα όστρακα που έχουν βρεθεί στην περιοχή της Μάνης (Κρανάη και Σελινίτσα) μαρτυρούν, ότι η επεξεργασία γινόταν στην πόλη του Γυθείου, ενώ το πολύτιμο αυτό αγαθό για τον αρχαίο κόσμο εξαγόταν από το λιμάνι του Γυθείου. Ήταν ένα πανάκριβο χρώμα αφού χρειάζονταν περίπου 12.000 όστρακα για την παραγωγή 1,5 γραμμαρίου χρωστικής. Γι” αυτό τον λόγο μπορούσαν να το χρησιμοποιούν μόνο οι προύχοντες και οι πολύ πλούσιοι. Κυρίως οι βασιλιάδες, αυτοκράτορες, οι εμίρηδες και Πάπες και έτσι ονομάστηκε «Αυτοκρατορικό χρώμα»!Αντικαταστάθηκε από την Καρμίνη, που παράγεται από έντομο που ζει στις φραγκοσυκιές!
Φραγκόσυκο – χρήσεις
Η καρμίνη είναι μια χρωστική, γνωστή με τον κωδικό Ε120, που παράγεται από το έντομο Κοχενίλη (cochineal) που ζει πάνω σε φραγκοσυκιές. Στο Μεξικό, την Χιλή, την Αργεντινή και άλλες χώρες της Αμερικής υπάρχουν φυτείες φραγκοσυκιάς αποκλειστικά για την εκτροφή Κοχενίλης.
Η καρμίνη χρησιμοποιείται στα τρόφιμα, τα φάρμακα, τα καλλυντικά (κραγιόν κλπ.), την βαφή ρούχων, χαρτιού, κεραμικών κλπ. και θεωρείται μια από τις ακριβότερες χρωστικές ακόμα και σήμερα. Οι Ισπανοί κατακτητές κράτησαν μυστικό την Κοχενίλη και την Καρμίνη από την οποία αποκόμισαν τεράστια κέρδη. Λογικό άλλωστε, αφού η καρμίνη αντικατέστησε το «Πορφυρό της Τύρου» που η αξία του ήταν ισοδύναμη με του χρυσού!
Φραγκόσυκο – Διατροφική Αξία
Κάθε κιλό φρούτου περιέχει 875,5 γρ νερό (87.5%) , 7 γρ πρωτεΐνης, 5 γρ λιπαρών και 96 γρ υδατάνθρακες. Είναι πλούσιο σε βιταμίνη C και σε μεταλλικά στοιχεία, κυρίως σε ασβέστιο και φώσφορο. Αποδίδει μόλις 41 θερμίδες τα 100 γρ. Ήρθε στην Ελλάδα, από τις πρώτες αποστολές του Χριστόφορου Κολόμβου, από το Μεξικό όπου, για τους Αζτέκους θεωρείτο ιερό φυτό. Το όνομα με το οποίο ήταν γνωστό ήταν nopalli και μάλιστα έδωσε το όνομά του στη πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας τους Tenochtitlán, γνωστή για την αφθονία αυτής της ποικιλίας κάκτου.
Η οικογένεια Μαγκούρα στην Αρεόπολη
Σήμερα βέβαια το φραγκόσυκο ξανάρχεται στο τραπέζι κι όλο και περισσότερες προσπάθειες γίνονται για να επανέλθει στο ελληνικό τραπέζι. Στο πέρασμα του χρόνου μάλιστα το φραγκόσυκο άλλαξε και τις χρωστικές ουσίες. Η οικογένεια Μαγκούρα, μηχανικοί όλοι , μπαμπάς και τρεις γιοι, ξεκίνησαν ν΄ασχολούνται πρώτα με την αλόη κι ύστερα και με το φραγκόσυκο. Και παρ΄ό,τι τα μεγέθη τους είναι μικρά ωστόσο έχουν καταφέρει να ξεκινήσουν και να συνεργάζονται και με άλλους παραγωγούς της Μάνης είτε παραδοσιακούς, που είχαν περιβόλια με φραγκοσυκιές είτε με 15 νέους καλλιεργητές. Η ίδια η οικογένεια Μαγκούρα έχει 10 στρέμματα φραγκόσυκου και 10 στρέμματα αλόης και με την εταιρία «Εν Μάνη», κάνει και κατεψυγμένο πουρέ φρούτου, ενώ δίνει την παραγωγή της και σε μπαράκια. Έτσι, τα τρία αδέρφια ο Γιώργος, ο Γιάννης κι ο Αλέξανδρος έχουν μπει στην περιπέτεια της αγροτικής παραγωγής, προσφέροντας και σε καταστήματα με βιολογικά προϊόντα και δίνοντας και χυμούς στην τοπική αγορά.
ellinikaproionda
