Οι αρχές της Ιρλανδίας ξεκίνησαν την εκταφή 796 βρεφών που πέθαναν σε θρησκευτικό ίδρυμα στην πόλη Τουάμ, σε συνέχεια μιας πολυετούς έρευνας που συγκλόνισε τη χώρα.
Οι εργασίες διεξάγονται στον χώρο όπου λειτουργούσε η εστία των Αδελφών του Ελέους, ένα ίδρυμα για ανύπαντρες μητέρες και τα παιδιά τους, το οποίο είχε κατεδαφιστεί το 1972. Η εκταφή ξεκινά επίσημα στις 10 Ιουλίου, μετά την αποκάλυψη ενός μαζικού τάφου στον χώρο που περιγράφεται και ως «πρώην σηπτικός βόθρος», στον οποίο είχαν ριφθεί οι σοροί των παιδιών, αναφέρει ο Guardian.
Η υπόθεση ήρθε στο φως το 2014, όταν η ιστορικός Κάθριν Κόρλες εντόπισε ότι 796 παιδιά, από νεογέννητα έως εννέα ετών, είχαν πεθάνει στην εστία και δεν υπήρχαν επίσημες καταγραφές για την ταφή τους. Η έρευνά της αποκάλυψε την ύπαρξη του μαζικού τάφου και έδωσε την αφορμή για τη δημιουργία εθνικής ερευνητικής επιτροπής.
«Υπάρχουν τόσα πολλά μωρά και παιδιά απλώς πεταμένα εδώ», δήλωσε η Κόρλες στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων. «Όταν ξεκίνησα αυτή την προσπάθεια, κανείς δεν ήθελε να με ακούσει. Παρακαλούσα να βγάλουν τα βρέφη από τους υπονόμους και να τους προσφέρουν μια αξιοπρεπή, χριστιανική ταφή, την οποία τους είχαν αρνηθεί».
Τα ιδρύματα αυτά, που λειτουργούσαν κατά τον 20ό αιώνα, φιλοξενούσαν νεαρές γυναίκες και κορίτσια που είχαν μείνει έγκυες εκτός γάμου, καθώς και τα παιδιά τους. Διαχειρίζονταν κυρίως καθολικά θρησκευτικά τάγματα, με την έγκριση και στήριξη του κράτους. Συχνά λειτουργούσαν και ως ορφανοτροφεία ή υπηρεσίες υιοθεσίας.
Πίσω από τη φαινομενική φροντίδα, όμως, κρυβόταν μια σκληρή πραγματικότητα: κακομεταχείριση, κοινωνικός στιγματισμός, μισογυνία, στέρηση βασικών αναγκών και εξαιρετικά υψηλά ποσοστά βρεφικής θνησιμότητας. Ανθρώπινα λείψανα είχαν εντοπιστεί ήδη στην περιοχή κατά τις πρώτες ανασκαφές μεταξύ 2016 και 2017.
Η ερευνητική επιτροπή που συστάθηκε, παρουσίασε το 2021 τα πορίσματά της, κάνοντας λόγο για «ανησυχητικά επίπεδα παιδικής θνησιμότητας» στα ιδρύματα μητέρων και βρεφών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της, από το 1922 έως το 1998, περίπου 56.000 ανύπαντρες γυναίκες και 57.000 παιδιά φιλοξενήθηκαν σε 18 τέτοια ιδρύματα σε όλη την Ιρλανδία.
Πολλά από τα παιδιά δίνονταν για υιοθεσία, ενώ οι μητέρες τους αναγκάζονταν να τα αποχωριστούν. Το περιβάλλον των ιδρυμάτων έχει πλέον περιγραφεί ως «θάλαμοι φρίκης», και οι αποκαλύψεις έχουν προκαλέσει βαθιά κοινωνική και πολιτική αυτοκριτική.
Σήμερα, στο Τουάμ, οι αρχές προσπαθούν να εντοπίσουν, να ταυτοποιήσουν και να θάψουν με αξιοπρέπεια τα λείψανα των βρεφών. Ο επικεφαλής της επιχείρησης, Ντάνιελ ΜακΣουίνι, δήλωσε στο RTÉ: «Πρόκειται για μια εξαιρετικά περίπλοκη πρόκληση, τόσο λόγω του μεγέθους του χώρου όσο και επειδή έχουμε να κάνουμε με λείψανα βρεφών που, ειδικά στους μνημειακούς κήπους, φαίνεται να είναι αναμειγμένα μεταξύ τους».
