της Ιωάννας Αρχοντάκη
Η βράβευση με Νόμπελ Ειρήνης μιας πολιτικού που έχει δημοσίως ζητήσει ξένη στρατιωτική επέμβαση στη χώρα της εναντίον ενός εκλεγμένου προέδρου, που έχει συμμαχήσει στενά με τον Χουάν Γκουαϊδό -τον αυτοανακηρυγμένο «προσωρινό πρόεδρο» της Βενεζουέλας με τη στήριξη των ΗΠΑ- και η οποία έχει υποστηρίξει θερμά τον αιμοσταγή Νετανιάχου, έρχεται να προστεθεί σε μια μακρά παράδοση «ατυχών επιλογών» της νορβηγικής επιτροπής.
Μερικά από τα γεγονότα που παρέβλεψε η Επιτροπή Νόμπελ, όταν αποφάσισε ανάμεσα σε περισσότερους από 300 υποψηφίους, να ψηφίσει τη Μαρία Κορίνα Ματσάδο για το Νόμπελ Ειρήνης είναι τα εξής: Η Ματσάδο υπήρξε ένα από τα κεντρικά πρόσωπα του πραξικοπήματος κατά του Τσάβες το 2002, υπογράφοντας το Διάταγμα Καρμόνα που κατέλυσε το Σύνταγμα. Έκτοτε συνεργάστηκε στενά με την Ουάσιγκτον, καλώντας για στρατιωτική επέμβαση κατά του εκλεγμένου προέδρου, και υποστηρίζοντας κυρώσεις που βύθισαν τη Βενεζουέλα στην ύφεση. Δεν παρέλειψε να επικροτήσει τις απειλές εισβολής του Τραμπ και να συμμετέχει στο αμερικανικής έμπνευσης σχέδιο «δημοκρατικής μετάβασης» με «προσωρινό πρόεδρο» τον Χουάν Γκουαϊδό.
Η Ματσάδο, φανατική υποστηρίκτρια του Νετανιάχου και του σιωνιστικού απαρτχάιντ καθεστώτος, έχει δηλώσει δημόσια την «ακλόνητη υποστήριξή της στο δικαίωμα του Ισραήλ να υπερασπίζεται τον εαυτό του». Το κόμμα της, το Vente Venezuela έχει υπογράψει άλλωστε συμφωνία με το Λικούντ – το κόμμα του Νετανιάχου- για συνεργασία σε «πολιτικά, ιδεολογικά και κοινωνικά ζητήματα … στρατηγική, γεωπολιτική και ασφάλεια».
Το 2018, η Ματσάδο είχε ζητήσει από τον Νετανιάχου να μεσολαβήσει στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για επέμβαση στη Βενεζουέλα, ενώ έχει δηλώσει ότι αν αναλάβει την εξουσία θα αποκαταστήσει τις διπλωματικές σχέσεις της χώρας με το Ισραήλ, που διακόπηκαν το 2009. «Ο αγώνας της Βενεζουέλας είναι ο αγώνας του Ισραήλ», είχε γράψει στο Χ το 2019.
Η ίδια μάλιστα είχε παραστεί μαζί με το Νετανιάχου -οι μόνοι μη-Ευρωπαίοι πολιτικοί που παραβρέθηκαν- σε συγκέντρωση των ευρωπαϊκών ακροδεξιών κομμάτων στις αρχές του 2025 στη Μαδρίτη. Κεντρικό σύνθημα της συνόδου ήταν η «Reconquista» – όρος που αναφέρεται στις κυρίως ευρωπαϊκές στρατιωτικές εκστρατείες εκδίωξης των μουσουλμάνων, που κορυφώθηκαν στα τέλη του 15ου αιώνα.
H ιστοσελίδα Venezuelan Voices που παρακολουθεί εδώ και δεκαετίες την πορεία της Ματσάδο έφτιαξε αυτή την εικόνα AI για να περιγράψει την ταύτισή της με τον Νετανιάχου.
Η Μαρία Κορίνα Ματσάδο και ο Νετανιάχου παρουσίασαν τους εαυτούς τους ως «μαχητές της ίδιας δυτικής πολιτισμικής μάχης». H Ματσάδο έχει καταφερθεί πολλές φορές εναντίων των προσφύγων και των μεταναστών (ακόμα και των Βενεζουελάνων), αναφερόμενη στη μετανάστευση ως οργανωμένο «σχέδιο αποσταθεροποίησης», τοποθετώντας τον εαυτό της ως υπερασπιστή των αξιών της Δύσης στα σύνορα της χώρας.
Με το βλέμμα στο Όσλο
Για να κατανοηθεί η φετινή επιλογή για το Νόμπελ Ειρήνης, θα χρειαστεί κανείς να στρέψει το βλέμμα κυρίως προς το Όσλο, αντί για το Καράκας.
Η Νορβηγική Επιτροπή που απονέμει το Νόμπελ Ειρήνης απαρτίζεται από πέντε μέλη που διορίζονται από το νορβηγικό κοινοβούλιο (Στόρτινγκ), σύμφωνα με την πολιτική ισορροπία των κομμάτων. Σήμερα αποτελείται από τους: Γιέργκεν Βάτνε Φρίντνες (Εργατικό Κόμμα, πρόεδρος), Άσλε Τόγε (Κόμμα Προόδου, αντιπρόεδρος), Κριστίν Κλέμετ (Συντηρητικό Κόμμα), Άννε Ένγκερ (Κόμμα του Κέντρου) και Γκρυ Λάρσεν (Εργατικό Κόμμα). Τα μέλη δεν είναι ενεργεία βουλευτές, προτείνονται ωστόσο ως υποψήφιοι από τα μεγαλύτερα πολιτικά κόμματα ανάλογα με τις έδρες που έχει το καθένα.
Η σύνθεση αυτής της Επιτροπής λοιπόν, πέρα του ότι αντικατοπτρίζει έναν φιλελεύθερο–δεξιό προσανατολισμό, που βλέπει την «προσπάθεια για ειρήνη» σαν φιλοδυτική νεοφιλελεύθερη «δημοκρατική μετάβαση», δεν είναι το μόνο της προβληματικό σημείο.
Ο πρόεδρος της, ο Φρίντνες, ελέγχεται για σκάνδαλα κακοδιαχείρισης όταν ήταν στο τιμόνι της Utøya AS, η Κλέμετ διευθύνει το think tank Civita που χρηματοδοτείται από μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις, ενώ ο Τόγε έχει χαρακτηριστεί από ακαδημαϊκούς ως «πνευματικό παιδί της λαϊκιστικής δεξιάς».
Είναι δύσκολο λοιπόν να μιλήσουμε για ουδέτερη ή ανεξάρτητη επιτροπή, αλλά όχι τόσο δύσκολο για μια πολιτικά στρατευμένη ομάδα, που μπορεί να κατανοεί και να ορίζει την ειρήνη με βάση γεωπολιτικές σκοπιμότητες.
Τα Νόμπελ της Ντροπής
Η απονομή του Νόμπελ Ειρήνης στην ακροδεξιά Ματσάδο έρχεται να προστεθεί σε ένα μακρύ κατάλογο «προβληματικών απονομών». Το 1973 για παράδειγμα, το Νόμπελ Ειρήνης δόθηκε από κοινού στον Χένρι Κίσινγκερ -τον αρχιτέκτονα των βομβαρδισμών στο Βιετνάμ- και στον διαπραγματευτή του Βόρειου Βιετνάμ Λε Ντουκ Θο (ο οποίος αρνήθηκε το βραβείο δηλώνοντας: «Δεν υπάρχει ειρήνη στο Βιετνάμ»). Το 2009 ο Ομπάμα βραβεύτηκε για το «όραμα» ενός κόσμου χωρίς πυρηνικά, αλλά με θανατηφόρες επιθέσεις drones, ενώ ο πρόεδρος της Κολομβίας Χουάν Μανουέλ Σάντος τιμήθηκε το 2016 για μια συμφωνία που δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Η επιτροπή του Νόμπελ Ειρήνης δεν σταματά να εκπλήσσει.
Όλα τελικά ξεκινούν από τον ίδιο τον Άλφρεντ Νόμπελ, τον εφευρέτη της δυναμίτιδας, παραγωγό και έμπορο όπλων, που αφού πλούτισε απ’ τις εκρήξεις, αποφάσισε να αγοράσει μια θέση στον παράδεισο αφιερώνοντας την περιουσία του στην ειρήνη. Για τους φιλελεύθερους δεξιούς σίγουρα πρόκειται για το απόλυτο success story εταιρικής κοινωνικής ευθύνης.
Και το πνεύμα του Άλφρεντ εξακολουθεί να πλανάται πάνω από τις απονομές.
Ο Χάρολντ Πίντερ, όταν του απονεμήθηκε το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2005, στο διάσημο λόγο του «Τέχνη, Αλήθεια και Πολιτική» είχε πει ανάμεσα σε άλλα, τα εξής:
«Οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέχουν σήμερα έναν μοναδικό ρόλο στην ιστορία. Είναι, χωρίς αμφιβολία, η μεγαλύτερη δύναμη βίας που γνώρισε ποτέ ο κόσμος, όμως ταυτόχρονα παρουσιάζονται ως δύναμη του καλού.
Αυτή είναι μια εξαιρετικά επιτυχημένη πράξη υποβολής. Είναι μια πολύ έξυπνη, εξαιρετικά επίμονη πράξη πλύσης εγκεφάλου. Και πράγματι λειτουργεί: η προπαγάνδα είναι τόσο ισχυρή, που ακόμη και οι άνθρωποι των οποίων οι ζωές έχουν καταστραφεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες, πιστεύουν στην καλοσύνη της.
Να παρουσιάζεις την εγκληματική πράξη ως πράξη ευεργεσίας. Είναι μια εντυπωσιακή, επιτυχημένη πράξη ύπνωσης».
Η Μαρία Κορίνα Ματσάδο και ο Νετανιάχου παρουσίασαν τους εαυτούς τους ως «μαχητές της ίδιας δυτικής πολιτισμικής μάχης». H Ματσάδο έχει καταφερθεί πολλές φορές εναντίων των προσφύγων και των μεταναστών (ακόμα και των Βενεζουελάνων), αναφερόμενη στη μετανάστευση ως οργανωμένο «σχέδιο αποσταθεροποίησης», τοποθετώντας τον εαυτό της ως υπερασπιστή των αξιών της Δύσης στα σύνορα της χώρας.
Με το βλέμμα στο Όσλο
Για να κατανοηθεί η φετινή επιλογή για το Νόμπελ Ειρήνης, θα χρειαστεί κανείς να στρέψει το βλέμμα κυρίως προς το Όσλο, αντί για το Καράκας.
Η Νορβηγική Επιτροπή που απονέμει το Νόμπελ Ειρήνης απαρτίζεται από πέντε μέλη που διορίζονται από το νορβηγικό κοινοβούλιο (Στόρτινγκ), σύμφωνα με την πολιτική ισορροπία των κομμάτων. Σήμερα αποτελείται από τους: Γιέργκεν Βάτνε Φρίντνες (Εργατικό Κόμμα, πρόεδρος), Άσλε Τόγε (Κόμμα Προόδου, αντιπρόεδρος), Κριστίν Κλέμετ (Συντηρητικό Κόμμα), Άννε Ένγκερ (Κόμμα του Κέντρου) και Γκρυ Λάρσεν (Εργατικό Κόμμα). Τα μέλη δεν είναι ενεργεία βουλευτές, προτείνονται ωστόσο ως υποψήφιοι από τα μεγαλύτερα πολιτικά κόμματα ανάλογα με τις έδρες που έχει το καθένα.
Η σύνθεση αυτής της Επιτροπής λοιπόν, πέρα του ότι αντικατοπτρίζει έναν φιλελεύθερο–δεξιό προσανατολισμό, που βλέπει την «προσπάθεια για ειρήνη» σαν φιλοδυτική νεοφιλελεύθερη «δημοκρατική μετάβαση», δεν είναι το μόνο της προβληματικό σημείο.
Ο πρόεδρος της, ο Φρίντνες, ελέγχεται για σκάνδαλα κακοδιαχείρισης όταν ήταν στο τιμόνι της Utøya AS, η Κλέμετ διευθύνει το think tank Civita που χρηματοδοτείται από μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις, ενώ ο Τόγε έχει χαρακτηριστεί από ακαδημαϊκούς ως «πνευματικό παιδί της λαϊκιστικής δεξιάς».
Είναι δύσκολο λοιπόν να μιλήσουμε για ουδέτερη ή ανεξάρτητη επιτροπή, αλλά όχι τόσο δύσκολο για μια πολιτικά στρατευμένη ομάδα, που μπορεί να κατανοεί και να ορίζει την ειρήνη με βάση γεωπολιτικές σκοπιμότητες.
Τα Νόμπελ της Ντροπής
Η απονομή του Νόμπελ Ειρήνης στην ακροδεξιά Ματσάδο έρχεται να προστεθεί σε ένα μακρύ κατάλογο «προβληματικών απονομών». Το 1973 για παράδειγμα, το Νόμπελ Ειρήνης δόθηκε από κοινού στον Χένρι Κίσινγκερ -τον αρχιτέκτονα των βομβαρδισμών στο Βιετνάμ- και στον διαπραγματευτή του Βόρειου Βιετνάμ Λε Ντουκ Θο (ο οποίος αρνήθηκε το βραβείο δηλώνοντας: «Δεν υπάρχει ειρήνη στο Βιετνάμ»). Το 2009 ο Ομπάμα βραβεύτηκε για το «όραμα» ενός κόσμου χωρίς πυρηνικά, αλλά με θανατηφόρες επιθέσεις drones, ενώ ο πρόεδρος της Κολομβίας Χουάν Μανουέλ Σάντος τιμήθηκε το 2016 για μια συμφωνία που δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Η επιτροπή του Νόμπελ Ειρήνης δεν σταματά να εκπλήσσει.
Όλα τελικά ξεκινούν από τον ίδιο τον Άλφρεντ Νόμπελ, τον εφευρέτη της δυναμίτιδας, παραγωγό και έμπορο όπλων, που αφού πλούτισε απ’ τις εκρήξεις, αποφάσισε να αγοράσει μια θέση στον παράδεισο αφιερώνοντας την περιουσία του στην ειρήνη. Για τους φιλελεύθερους δεξιούς σίγουρα πρόκειται για το απόλυτο success story εταιρικής κοινωνικής ευθύνης.
Και το πνεύμα του Άλφρεντ εξακολουθεί να πλανάται πάνω από τις απονομές.
Ο Χάρολντ Πίντερ, όταν του απονεμήθηκε το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2005, στο διάσημο λόγο του «Τέχνη, Αλήθεια και Πολιτική» είχε πει ανάμεσα σε άλλα, τα εξής:
«Οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέχουν σήμερα έναν μοναδικό ρόλο στην ιστορία. Είναι, χωρίς αμφιβολία, η μεγαλύτερη δύναμη βίας που γνώρισε ποτέ ο κόσμος, όμως ταυτόχρονα παρουσιάζονται ως δύναμη του καλού.
Αυτή είναι μια εξαιρετικά επιτυχημένη πράξη υποβολής. Είναι μια πολύ έξυπνη, εξαιρετικά επίμονη πράξη πλύσης εγκεφάλου. Και πράγματι λειτουργεί: η προπαγάνδα είναι τόσο ισχυρή, που ακόμη και οι άνθρωποι των οποίων οι ζωές έχουν καταστραφεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες, πιστεύουν στην καλοσύνη της.
Να παρουσιάζεις την εγκληματική πράξη ως πράξη ευεργεσίας. Είναι μια εντυπωσιακή, επιτυχημένη πράξη ύπνωσης».
