Στερεύει ο χρόνος για να αναλάβουν τα 28 κράτη-μέλη της ΕΕ τη συντονισμένη δράση που χρειάζεται για να αρχίσει να τίθεται υπό έλεγχο η προσφυγική κρίση της Ευρώπης...
Στις αρχές αυτού του χρόνου, ο Ντόναλντ Τουσκ, ο πρόεδρος της ΕΕ, προειδοποίησε τους ηγέτες του μπλοκ πως πρέπει να εφαρμόσουν μια πανευρωπαϊκή λύση στην κρίση, όταν συναντηθούν στις Βρυξέλλες στις 17 Μαρτίου, αλλιώς θα αντιμετωπίσουν «σοβαρές συνέπειες» καθώς ξεκινά το καλοκαίρι και επιταχύνονται οι ροές προσφύγων από τη Μέση Ανατολή και τη βόρεια Αφρική. Με λιγότερες από τρεις εβδομάδες να απομένουν από τη διάσκεψη, η προειδοποίησή του πρόθυμα αγνοείται από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, που προτιμούν τη μονομερή δράση έναντι της συλλογικής προσπάθειας που είναι τόσο απαραίτητη.
Τις τελευταίες μέρες, όλο και περισσότερα κράτη-μέλη έχουν παραβλέψει σαρωτικά το σύστημα της Σένγκεν για ελεύθερη διέλευση στην ΕΕ και έχουν δράσει μεμονωμένα. Η Γαλλία και το Βέλγιο λογομάχησαν έπειτα από απόφαση του Βελγίου να επιβάλει ελέγχους στα σύνορα που μοιράζονται. Η Ουγγαρία έχει δεσμευτεί για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος με θέμα τα σχέδια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για διαμοιρασμό σε όλο το μπλοκ των προσφύγων που αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε Ελλάδα και Ιταλία -ένα σοβαρό πλήγμα κατά της κοινής δράσης.
Το πιο εντυπωσιακό είναι πως η Αυστρία, κάποτε σθεναρός υποστηρικτής μιας συλλογικής ευρωπαϊκής στάσης, έχει ταχθεί στο πλευρό εννέα γειτονικών κρατών, στην επιβολή συνοριακών ελέγχων που θα ανακόψουν τον δρόμο στους πρόσφυγες που έρχονται από την Ελλάδα στην Ευρώπη μέσω της «Οδού των Δυτικών Βαλκανίων».
Αυτές οι κινήσεις είναι απίθανο να αποτρέψουν τη φυγή περισσότερων απελπισμένων προσφύγων από τη Συρία και άλλες κατεστραμμένες χώρες (failed states) στην Ευρώπη. Κατά τους πρώτους δύο μήνες αυτού του χρόνου, περισσότεροι από 100.000 άνθρωποι πέρασαν στην Ελλάδα, έναντι 5.000 την ίδια περίοδο του 2015. Τα Ηνωμένα Έθνη προβλέπουν πως άλλο ένα εκατομμύριο πρόσφυγες θα ταξιδέψουν στην Ευρώπη το 2016.
Αυτό που είναι πολύ πιο ανησυχητικό είναι πως οι ενέργειες της Αυστρίας και των βαλκάνιων συμμάχων της, να σφραγίσουν τα νότια σύνορά τους, ενέχει τον κίνδυνο της δημιουργίας μιας κατάστασης έκτακτης ανάγκης στην Ελλάδα, από ανθρωπιστική άποψη. Η ελληνική κυβέρνηση έχει τη δυνατότητα να δώσει καταφύγιο σε 70.000 μετανάστες, αλλά περισσότεροι από 2.000 φτάνουν καθημερινά σε ελληνικά εδάφη. Η δυσκολία της Ελλάδας είναι ακόμη πιο οξεία διότι, έπειτα από έξι χρόνια ύφεσης, η χώρα παλεύει πλέον με την τιμωρητική δημοσιονομική λιτότητα που της επιβλήθηκε με την περσυνή συμφωνία διάσωσης.
Ακόμη και τώρα που ο χρόνος τελειώνει, οι κυβερνήσεις της Ευρώπης θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν το πού οδεύει η κατακερματισμένη αντίδρασή τους. Η Ελλάδα δεν μπορεί να καταδικαστεί από την υπόλοιπη ΕΕ, ώστε να γίνει ένα μαντρί για μετανάστες ή, όπως το έχει θέσει ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, «μια αποθήκη ψυχών». Αντίθετα, το μπλοκ θα έπρεπε να υιοθετήσει τη συλλογική προσέγγιση που υπερασπίζονται ο κ. Τουσκ και η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ.
Στη διάσκεψη της 17ης Μαρτίου, πρέπει να εφαρμοστεί ένα σχέδιο μετεγκατάστασης των 160.000 μεταναστών που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα και την Ιταλία, σε όλο το μπλοκ. Τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ πρέπει να ισχυροποιήσουν τους μηχανισμούς καταγραφής των νέων αφίξεων που έρχονται στην ήπειρο. Η Ελλάδα και η Τουρκία θα πρέπει να βάλουν πλάτη σε μια νατοϊκή αποστολή, με στόχο την ανακοπή των δρομολογίων των εμπόρων ανθρώπων διαμέσου της θάλασσας του Αιγαίου.
Μακροπρόθεσμα, το μπλοκ χρειάζεται να κάνει μεγαλύτερες προσπάθειες για επαναπατρισμό των οικονομικών μεταναστών που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για άσυλο. Θα χρειαστεί να προσφέρει πολύ περισσότερη οικονομική υποστήριξη στην Τουρκία, στην Ιορδανία και στον Λίβανο, χώρες που σηκώνουν το βάρος της προσφυγικής κρίσης.
Σε μια περίοδο κατά την οποία το λαϊκίστικο αίσθημα είναι στο απόγειό του σε όλη την ήπειρο, ο εύκολος πειρασμός για πολλούς Ευρωπαίους ηγέτες είναι να κάνουν ό,τι μπορούν για να κρατήσουν τους μετανάστες μακριά από τα εδάφη τους και να αφήσουν το πρόβλημα στους γείτονες. Αλλά θα ήταν ασυνείδητο το να επιτρέψει η Ευρώπη μια ανθρωπιστική κρίση στην Ελλάδα, ένα μέλος της ΕΕ. Θα ήταν προσβολή στις αξίες και στα ιδανικά του μπλοκ και θα έκανε μη αναστρέψιμη ζημιά στη φήμη της ΕΕ.
