ΚΡΙΣΩΝ Ο ΙΜΕΡΑΙΟΣ
... Τα έμπειρα μάτια, σκαμμένα ρυτίδες γύρω-γύρω από τα μάγουλα, κοίταζαν εξεταστικά - προσεκτικά το τσούρμο των Δρομέων που θα έτρεχαν στο γνώριμο χώρο που 40 ολόκληρα χρόνια πριν, αυτός είχε μεγαλουργήσει. Έγνεψε στο νέο Δρομέα, που είχε ανακαλύψει δυο χρόνια πριν στον στίβο της Ιμέρας. Εκείνος τον χαιρέτησε με σεβασμό... Η γνώριμη μορφή του Άστυλου —του θρύλου της Ολυμπίας— φάνταζε επιβλητική στο χώρο των κερκίδων του σταδίου της Ολυμπίας. Τα μαλλιά του είχαν ασπρίσει πια, μα το γέρικο σώμα του διατηρούσε αρκετά την ευθύτητα και την ευλυγισία του. Άλλωστε, παρά τα χρόνια που είχαν περάσει από τότε που κέρδιζε επί 4 συνεχείς Ολυμπιάδες τον κότινο, ο Άστυλος δεν είχε βγει ουσιαστικά από τους αγωνιστικούς χώρους. Για χρόνια πολλά, ήταν ο προπονητής των Αθλητών – Δρομέων, πολλών από τις πόλεις που διαφέντευαν οι Άρχοντες των Συρακουσών. Δικό του δημιούργημα ήταν ο Κρητικός (απ' την Κνωσσό) Εργοτέλης, που πανηγύρισε τις δυο του νίκες στο Δόλιχο, στα Ολύμπια την 77η και 79η Ολυμπιάδα, και βέβαια άλλες τόσες νίκες στα Πύθια, στα Νέμεα, στα Ίσθμια.
Έβγαλε και άλλους άξιους δρομείς... Από τον Ακράγα, τις Συρακούσες, τον Τάραντα, την Ιμέρα... Κέρδιζαν σε μικρότερους αγώνες (και γίνονταν τόσοι πολλοί στα χρόνια του, που δεν τους θυμόνταν πια). Όμως άλλον Ολυμπιονίκη δεν είχε ξαναβγάλει σαν προπονητής, από την τελευταία νίκη του Εργοτέλη.
... Πριν από δύο περίπου χρόνια είχε καθίσει στη μικρή κερκίδα του σταδίου της Ιμέρας. Το έμπειρο μάτι του μετρούσε τους αθλητές του στο καθημερινό πρόγραμμα. Απορροφημένος από τις σκέψεις του, δεν αντιλήφθηκε την ανθρώπινη παρουσία πίσω του. Ένα χέρι ακούμπησε στον ώμο του. Ήταν η γνωστή παρουσία ενός παλιόφιλου που είχε χρόνια να δει. Ήταν ο Νικάνορας, ένας παλιός δρομέας που συναγωνίζονταν με τον Εργοτέλη τα παλιά τα χρόνια. Καλός, αλλά όχι τόσο δυνατός όσο ο Εργοτέλης. Χαιρετήθηκαν, αγκαλιάστηκαν, αντάλλαξαν τις τυπικές εκείνες κουβέντες, ανθρώπων που έχουν καιρό να βρεθούν, να ειδωθούν, να συζητήσουν... Ο Άστυλος είδε ότι ο φίλος του ο Νίκανδρος συνοδεύονταν από ένα λιπόσαρκο, ψηλό, σγουρομάλλη νέο.
Ο Νίκανδρος είδε ότι ο Άστυλος κοίταζε τον νεαρό.
- Είναι ο γιος μου, Άστυλε. Τον λένε Κρίσωνα και είναι ο μοναχογιός μου.
Ο Άστυλος παρατήρησε τον νέο. Ο φίλος του του είπε ότι ο μικρός έχει αυτό το έμφυτο του μεγάλου Δρομέα. Στο γυμνάσιο ποτέ δεν είχε χάσει από κανέναν συνομήλικο. Από μικρό παιδάκι ξεχώριζε για την ταχύτητα και την αντοχή του.
Ο Άστυλος γύρισε και τον κοίταξε. “Ωραία, λοιπόν”, είπε. “Ας τον δούμε. Να τον δοκιμάσουμε... Κατέβα λοιπόν μικρέ στο στάδιο. Έλα να τρέξεις σε μια δοκιμή με τους αθλητές μου”.
Ο νεαρός Δρομέας, ο γιος του Νίκανδρου, ο Κρίσων, εκείνη την ημέρα χάραξε τη ζωή του. Προετοιμάσθηκε καλά με τα παραγγέλματα του Άστυλου. Ζεστάθηκε αρκετά. Ο Άστυλος του είχε πει, όταν αισθανόταν έτοιμος να δοκιμάσει τις δυνατότητές του, μπορούσε να του το πει: “Είμαι έτοιμος...”. Εκείνος φώναξε στην Άφεση τους τέσσερις καλύτερους δρομείς που είχε στην ομάδα του. Έδωσε την εκκίνηση. Ο Κρίσωνας ξεχύθηκε μπροστά. Το λεπτό μυώδες σώμα του, ιδρωμένο από την προετοιμασία, έλαμπε στον ήλιο της Ιμέρας. Δίνοντας μια εκπληκτική επιτάχυνση, ο νέος δρομέας σιγά - σιγά έχτιζε τη διαφορά από τους άλλους δρομείς. Στο τέλος είχε νικήσει καθαρά. Ο Άστυλος κατάλαβε. Τα μάτια του είχαν καταλάβει. Θα έκανε πάλι τον Ελληνικό κόσμο να μιλήσει γι' αυτόν, για τους αθλητές του, για τις πόλεις της Σικελίας, της Κάτω Ιταλίας. Ο νεαρός ήλθε γρήγορα κοντά του. Τον κοίταξε με ανυπομονησία. Ήταν φανερό ότι είχε χαρά που είχε νικήσει, όμως περίμενε από εκείνον τις κρίσεις και αποφάσεις του. Ο Άστυλος τον αγκάλιασε πατρικά. Πάμε Κρίσων, παιδί μου, του είπε, μας περιμένει ακόμα πολλή δουλειά...
Ο Άστυλος, μετά τη μεταφορά τους στην Ολυμπία, τον συμβούλεψε για το πρόγραμμά του, τις τελευταίες ημέρες, πριν από τους Αγώνες. Του τα είχε πει, του τα είχε διδάξει πολλές φορές. Όμως ήθελε να είναι σίγουρος.
Ο Κρίσων τον έβλεπε σαν δεύτερο πατέρα. Είχε ανακαλύψει τον εαυτό του που δεν ήξερε. Να πειθαρχεί, να σέβεται τη γνώμη του θρύλου της Ολυμπίας, να ακούει, να αφουγκράζεται τον παλμό αυτού του ανθρώπου, που οι διηγήσεις του πατέρα του τον έκαναν να μοιάζει 13ος Ολύμπιος Θεός. Και να, που αυτό είχε συμβεί πάνω του. Να που τον έβλεπε να τον συμβουλεύει, να τον εμψυχώνει, να του δυναμώνει την πίστη ότι μπορούσε να τρέχει και να νικά. Εμπιστοσύνη ανάμεικτη μ' ένα βαθύ σεβασμό, καθώς κάθε ημέρα αντίκριζε τα γέρικα μάτια που γυάλιζαν, γεμάτα αποφασιστικότητα και αλύγιστη σιδερένια θέληση.
Αυτά του είχαν εμφυσήσει την αντοχή να τρέχει, αντέχοντας τα σκληρά προγράμματα που του έδινε, βγαλμένα από την πείρα 50 χρόνων στα στάδια του Κρότωνα, των Συρακουσών, της Ιμέρας, της Ολυμπίας και των άλλων πόλεων που εκείνος —ο Άστυλος— είχε υπηρετήσει σαν δρομέας και προπονητής τόσα χρόνια. Γνώριζε ότι σ' αυτόν «ακουμπούσε» σαν τελευταίο απόγονό της —η μεγάλη σχολή του Κρότωνα— που ενάμιση περίπου αιώνα πριν, είχε ξεκινήσει τον μύθο της, βγάζοντας μερικούς από τους καλύτερους δρομείς που είχαν περάσει από τον ιερό χώρο της Ολυμπίας.
... Άρχιζαν οι προκριματικοί του Σταδίου Δρόμου της 83ης Ολυμπιάδας. Οι θεατές είχαν ήδη μαζευτεί στις κερκίδες, εμψυχώνοντας ο καθένας τούς δρομείς της ιδιαίτερης πατρίδας του. Από την Ιμέρα, λιγοστοί που περιστοίχιζαν τον πατέρα του και τον Άστυλο. Οι τέσσερις δρομείς μπήκαν υπό τη στοά της Ηχούς... στο Στάδιο. Ανάμεσα τους ο Κρίσωνας... Έφυγαν... Ο Άστυλος τους κοίταξε ήσυχος. Η διαφορά του ήταν ολοφάνερη από τα πρώτα μετρά. Σαν ελάφι ξεχύθηκε, και οι άλλοι απλά έτρεχαν για να τερματίσουν, αρκετά μέτρα πίσω του.
Ακολούθησαν πολλοί προκριματικοί... για να βγουν οι είκοσι που θα συμμετείχαν στον τελικό...
Ο Άστυλος ξεχώρισε τον Κυρηναίο, τον Αθηναίο, τον Κορίνθιο, τον Αργείο... Του μίλησε ήσυχα. Του έδωσε τις τελευταίες οδηγίες. Το «παιδί» του, ήταν σίγουρος, θα τον δικαίωνε.
Η ώρα του τελικού είχε φθάσει. Οι είκοσι δρομείς παρατάχθηκαν ένας - ένας στην Αφετηρία. Καθένας που συμμετείχε, τον ανήγγειλαν. Ο κόσμος ανταποκρίνονταν με επιδοκιμασίες. Χαλασμός φωνών και επιφωνημάτων. Ακούστηκε το όνομα του Κρίσωνα από την Ιμέρα. Λίγες φωνές... Ένα βουητό από το πλήθος... Τον είχαν δει να νικάει εύκολα στους προκριματικούς. Ήταν του Άστυλου αθλητής. Λες; Οι πιο πολλοί θυμούνταν και άλλους αθλητές του να τρέχουν στον τελικό και τελικά να χάνουν. Η αναμονή όμως του τελικού, τους είχε ξεσηκώσει.
Οι κήρυκες ανήγγειλαν τον τελευταίο αθλητή... Ήλθε η ώρα...
Ο Ελλανοδίκης είπε τη μαγική λέξη: Άπιτε!!! Τα πόδια έφυγαν. Τα χέρια κινήθηκαν προς τα εμπρός. Τα γυμνά καλολαδωμένα κορμιά άστραψαν στο πρωινό της Ολυμπίας. Ο Άστυλος έγειρε μπροστά. Σαν σε όνειρο έβλεπε σε κάθε μέτρο τον Κρίσωνα... Τον δικό του εαυτό... Σαράντα χρόνια πριν... Παρατηρούσε σε αργή κίνηση (κι ας ήταν τόσο γρήγορος ο μαθητής του) τα πόδια, τα χέρια, το κορμί, τον θώρακα, το στόμα, το τέρμα που πλησίαζε τον κόσμο που ούρλιαζε.
Το απεγνωσμένο τρέξιμο του δεύτερου, του τρίτου, του εικοστού... Είδε τον Κρίσωνα να κερδίζει καθαρά. Είδε τον εαυτό του να ξεχύνεται σαν βέλος από τα θεωρεία του, να μπαίνει στο στάδιο. Είδε και άκουσε τον κόσμο να παραληρεί, αθλητής και προπονητής να αγκαλιάζονται ευτυχισμένοι στο μέσον του σταδίου.
Ο θρύλος του μεγάλωσε. Ο Κρίσων κέρδισε και την επόμενη Ολυμπιάδα... Και τη μεθεπόμενη... Ισοφάρισε τις νίκες του δασκάλου του σαν νικητής στον Στάδιο δρόμο για τρεις Ολυμπιάδες. Ο Άστυλος, γέρος πια (πλησίαζε τα εβδομήντα) στους ώμους του Κρίσωνα, των χιλιάδων θεατών των Ολυμπιακών του 440 π.Χ. (85ης Ολυμπιάδας).
... Λίγο μετά ήλθε το τέλος... Στον τάφο του ήλθαν δεκάδες, εκατοντάδες οι Δρομείς που πέρασαν από τα χέρια του. Δίπλα του άφησαν όλοι τα στεφάνια των νικών τους. Τελευταίος απέθεσε τα στεφάνια ο Κρίσων από την Ιμέρα. Αγκαλιάζοντας το σώμα του νεκρού θρύλου της Ολυμπίας με τα 13 στεφάνια (8 σαν Δρομέας και 5 σαν προπονητής) ο Κρίσων υποσχέθηκε να συνεχίσει το έργο του...
Για πολλά χρόνια, οι πόλεις της Κάτω Ιταλίας, της Σικελίας, έβλεπαν τον μαθητή του θρύλου του Κρότωνα, να βγάζει δρομείς. Και το ίδιο συνέχιζαν κι εκείνοι. Κι εκείνοι συνέχεια έβγαζαν κι άλλους. Κι οι άλλοι τον διέδιδαν. Και σήμερα εμείς συνεχιστές... Το διαβάζουμε και το περνάμε στα παιδιά μας — στους νέους Δρομείς. Και η μυστική παράδοση των Δρόμων να συνεχίζεται.
ΚΩΣΤΑΣ ΣΑΜΙΟΣ
