Ενώ η κυβέρνηση δεν έχει καλύψει νομοθετικά τους ανθρώπους των οποίων τα σπίτια κινδυνεύουν με πλειστηριασμό από 1η Γενάρη 2015 κι αφήνει να εννοηθεί πως το γενικότερο κλίμα κι οι πολύ χαμηλές τιμές στην αγορά προστατεύουν τους ιδιοκτήτες, οι ανά την Ελλάδα κινήσεις πολιτών υποστηρίζουν πως πολλές κατοικίες θα είχαν πουληθεί χωρίς τη δική τους επαγρύπνηση και φυσική παρουσία στα ειρηνοδικεία της χώρας.
Ένα από τα βασικά προεκλογικά συνθήματα του ΣΥΡΙΖΑ ήταν το «κανένα σπίτι στα χέρια τραπεζίτη». Ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας μάλιστα είχε επαναλάβει το σύνθημα στην...
ομιλία του στη Ρόδο, στις 15 Ιανουαρίου. Κάποιος θα περίμενε λοιπόν πως από την 26η Γενάρη, με το ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, το ζήτημα θα λυνόταν με κάποια νομοθετική πράξη που έστω και προσωρινά θα εξασφάλιζε νομικά όσους κινδυνεύουν να χάσουν το σπίτι τους επειδή δεν ήταν συνεπείς στην αποπληρωμή των στεγαστικών τους δανείων. Κι όμως, τέσσερις σχεδόν μήνες μετά, οι τράπεζες έχουν κάθε δικαίωμα.Από το περιβάλλον του Γιώργου Σταθάκη που είναι ο αρμόδιος για το θέμα υπουργός, μας εξηγούν πως το συγκεκριμένο θέμα είναι μέρος της διαπραγμάτευσης με τους εταίρους-δανειστές κι ως εκ τούτου κάθε πρωτοβουλία κατά τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης θα εκλαμβάνονταν ως εχθρική πράξη. Υποστηρίζουν πως προς το παρόν οι πρώτες κατοικίες των ανθρώπων δεν κινδυνεύουν αφού δε συμφέρει καμία πλευρά να πουληθούν τα σπίτια. «Δεδομένων των πολύ χαμηλών τιμών στην αγορά των ακινήτων, περισσότερο συμφέρει τις τράπεζες να περιμένουν τη ρύθμιση για τα κόκκινα δάνεια, παρά να βγάλουν στην αγορά ακίνητα, και μάλιστα μαζικά» μας εξηγεί στέλεχος του υπουργείου Οικονομίας.
Θα μπορούσε επίσης κάποιος να υποθέσει πως στο πλαίσιο των παρεμβάσεων που έχει κάνει η κυβέρνηση Τσίπρα στις διοικήσεις των τραπεζών τις οποίες ουσιαστικά ελέγχει μέσω του ΤΧΣ, μάλλον θα έχει προτρέψει τους τραπεζίτες να μην εκθέσουν τον πρωθυπουργό, «βγάζοντας στο σφυρί» πρώτες κατοικίες. Τραπεζικοί κύκλοι φέρονται μάλιστα να διαρρέουν πως μόνο εκ παραδρομής μπορεί να «ξεφύγει» κάποια υπόθεση και να φτάσει στο ειρηνοδικείο, όπου εκεί αποτρέπεται ο πλειστηριασμός επί τόπου από τις ίδιες τις τράπεζες. Στο πεδίο των κόκκινων δανείων για πρώτες κατοικίες, φαίνεται πως επικρατεί μια σιωπηρή «ανακωχή». Είναι όμως έτσι;
Χωρίς εμάς θα χάνονταν σπίτια, λένε οι πολίτες 
Τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι, υποστηρίζουν οι πολίτες που λένε «όχι» στους πλειστηριασμούς. Πρόκειται για ανθρώπους που μέσα στα χρόνια της κρίσης ευαισθητοποιήθηκαν πάνω στο θέμα και σταδιακά ξεκίνησαν να παρεμβαίνουν στα ειρηνοδικεία για να αποτρέψουν τους πλειστηριασμούς.
«Στις περισσότερες περιπτώσεις δε χρειάζεται να κάνουμε κάτι ακραίο, η παρουσία μας εκεί αρκεί ώστε τα «κοράκια» να «κάτσουν στα αυγά τους»» λέει στο koutipandoras.gr ο Γιώργος του οποίου το σπίτι έχει «σωθεί» ήδη δυο φορές με αναβολές και περιμένει την επόμενη εντός 40 ημερών.
Σημαντική συνεισφορά στις μέχρι τώρα «επιτυχίες» των κινήσεων πιστώνεται στο Ενιαίο Παλλαϊκό Μέτωπο (ΕΠΑΜ) και την Επιτροπή Νομικής Αλληλεγγύης (ΕΝΑ) που αυτό έχει συστήσει. Οι άνθρωποι της ΕΝΑ, συγκεντρώνουν όλα τα δελτία πλειστηριασμών που εκδίδονται κάθε Τρίτη και κάνουν την απαραίτητη επεξεργασία ώστε να υπάρχει μια όσο το δυνατόν σαφής εικόνα βάσει της οποίας οργανώνονται παρεμβάσεις στα ειρηνοδικεία, κάθε Τετάρτη μεσημέρι.
Το koutipandoras.gr έχει στη διάθεσή του μέρος αυτών των αποδελτιώσεων και μια πρώτη μελέτη τους δείχνει πως οι πολίτες έχουν δίκιο να ανησυχούν, αφού η «σιωπηρή ανακωχή» μεταξύ τραπεζών και δανειοληπτών παραβιάζεται. Αν και τα στοιχεία ενδέχεται να μην είναι απολύτως ακριβή μιας και οι εξ αναβολής περιπτώσεις δεν ξαναδημοσιεύονται στα σχετικά δελτία, δίνουν μια καλή εικόνα του όγκου των υποθέσεων που φτάνουν τελικά στα ειρηνοδικεία. Από το Φεβρουάριο του 2015 έως και την 20η Μαΐου, είχαν ανακοινωθεί 230 υποθέσεις πλειστηριασμών. Από την αποδελτίωση δεν μπορεί να εντοπισθούν οι υποθέσεις που αφορούν σε πρώτες κατοικίες, ωστόσο από την ΕΝΑ υπολογίζουν πως ένα 20% με 30% είναι τέτοιες. Ρίχνοντας μια ματιά στις περιγραφές των ακινήτων (κατάστημα, κατοικία, διαμέρισμα κ.ο.κ.), προκύπτει ότι από τις 230 υποθέσεις 78 έχουν ένδειξη «κατοικία» ή «διαμέρισμα» σε ενικό αριθμό – κι όχι «διαμερίσματα» ή «κατοικίες» - που θα μπορούσαν να αφορούν σε πρώτη κατοικία.
Σε σχέση με το συνολικό αριθμό των «κόκκινων» δανείων οι αριθμοί δεν είναι μεγάλοι, δεν είναι ωστόσο και τόσο μικροί για να θεωρηθούν εξαίρεση και να αποδοθούν στην τύχη. Κάποιες τράπεζες φαίνεται πως σπάνε τη σιωπηρή «ανακωχή» αν και πρέπει να σημειωθεί πως περίπου στις μισές των περιπτώσεων δεν πρόκειται για μία από τις 4 συστημικές αλλά για μικρότερες τράπεζες που άνθισαν τον καιρό του – δικού τους – «πάρτυ» και τώρα έχουν αναστείλει τη λειτουργία τους για διάφορους λόγους.
Κίνημα ή σπασμωδικές αντιδράσεις;
Οι ανά την Ελλάδα κινήσεις για την αποτροπή των πλειστηριασμών στα ειρηνοδικεία δεν έχουν διαμορφώσει χαρακτηριστικά κινήματος, τουλάχιστον όχι ακόμα. Η ΕΝΑ του ΕΠΑΜ είναι ένας πυρήνας κινητοποίησης και καταγραφής των δεδομένων αλλά οι κινητοποιήσεις στα ειρηνοδικεία δεν προκύπτουν στην πλειοψηφίες τους μέσα από συλλογικότητες, ειδικά μετά τις εκλογές και την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία. «Στις περισσότερες περιπτώσεις γίνονται καλέσματα μέσω facebook και twitter, σπάνια έρχεται κόσμος επειδή πάρθηκε κάπου απόφαση συνέλευσης», μας λέει η Ευαγγελία Χαραλάμπους που είναι νομική σύμβουλος στην ΕΝΑ.
«Πριν τις εκλογές, οι παρεμβάσεις ήταν πιο μαζικές καθώς συμμετείχαν σε αυτές άνθρωποι που πρόσκεινται στο ΣΥΡΙΖΑ και τους Ανεξάρτητους Έλληνες. Τώρα, οι περισσότεροι από αυτούς περιμένουν να δουν πώς θα χειριστεί η κυβέρνηση το θέμα κι αν θα υλοποιήσει την προεκλογική της εξαγγελία για προστασία της πρώτης κατοικίας», τονίζει η κα. Χαραλάμπους.
Όχι όμως στο Ηράκλειο
Αυτή η εικόνα αποσπασματικής δράσης δε συναντιέται στο Ηράκλειο της Κρήτης. Εκεί υπάρχει η λαϊκή συνέλευση για την αποτροπή των πλειστηριασμών που συνεδριάζει κάθε Τρίτη και παρεμβαίνει κάθε Τετάρτη στο Ειρηνοδικείο Ηρακλείου. «Δυο χρόνια τώρα δεν έχει χαθεί ούτε ένα σπίτι, χάρη στις κινητοποιήσεις μας», εξηγεί ο Λεωνίδας Λαγογιάννης. Όταν τον ρωτήσαμε αν οι τράπεζες επιδιώκουν να πουλήσουν πρώτες κατοικίες και στην Κρήτη, μας είπε πως κάποιες φορές προσπαθούν να το κάνουν συγκεκαλυμμένα: «Στο δελτίο αναγράφεται το οικόπεδο μέσα στο οποίο είναι το σπίτι κι όχι το ίδιο το σπίτι», μας είπε.
Διστακτικοί οι άνθρωποι που κινδυνεύουν τα σπίτια τους
Κι ενώ οι κινητοποιήσεις των αλληλέγγυων πολιτών δείχνουν να έχουν αποτέλεσμα, σπάνια οι άνθρωποι των οποίων τα σπίτια είναι στο δελτίο των πλειστηριασμών καλούν σε βοήθεια. «Δεν έχουν τη δύναμη να διεκδικήσουν» εξηγεί η Ευαγγελία Χαραλάμπους επιχειρώντας μια ψυχολογική προσέγγιση. Όπως μας μεταφέρουν από την ΕΝΑ, λίγοι είναι εκείνοι που αφού έσωσαν το σπίτι τους, άρχισαν να πηγαίνουν στις κινητοποιήσεις. «Οι περισσότεροι από αυτούς διακατέχονται από την «ψυχολογία του κατεστραμμένου»» λέει χαρακτηριστικά η κα. Χαραλάμπους. Είναι αυτό το συναίσθημα ντροπής που νιώθουν άνθρωποι που με την κρίση έχασαν πάρα πολλά και κυρίως την εικόνα που είχαν οι ίδιοι για τους εαυτούς τους...
"koutipandoras"