Η πολιτική συμφωνία που επετεύχθη στο πρόσφατο Ecofin για την επιβολή δασμών από το πρώτο ευρώ στα μικροδέματα, που εισέρχονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω πλατφορμών τρίτων χωρών, όπως οι Shein, Temu και Trendyol, σηματοδοτεί ένα ουσιαστικό βήμα προς την ανατροπή ενός καθεστώτος, που επί χρόνια επέτρεπε την αθρόα εισροή προϊόντων χωρίς τελωνειακή επιβάρυνση και χωρίς ουσιαστική εποπτεία.
Η εξέλιξη αυτή, η οποία επισπεύδει την κατάργηση της απαλλαγής για δέματα αξίας κάτω των 150 ευρώ με εφαρμογή από το 2026 αντί του 2028 που είχε προγραμματιστεί, έγινε δεκτή με ιδιαίτερα θετική ανταπόκριση από τον εμπορικό κόσμο της Ελλάδας και της Ευρώπης, καθώς οι στρεβλώσεις στην αγορά είχαν πλέον φτάσει σε κρίσιμο σημείο.
Σύμφωνα με έρευνα της ΕΣΕΕ, ο ετήσιος τζίρος των Temu και Shein στην Ελλάδα, υπολογίζεται ότι κυμαίνεται από 528 έως 627 εκατ. ευρώ, ενώ η απώλεια δημοσίων εσόδων από τη φορολογία και τις εισφορές, εκτιμάται σε 200 εκατ. ευρώ ετησίως.
Ήδη περίπου το 20% της αγοράς έχει μετατοπιστεί εκτός του ελληνικού εμπορικού ιστού. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι αριθμοί είναι ακόμη πιο εντυπωσιακοί: μόνο το 2024, σχεδόν 8.000 προϊόντα το λεπτό εισήλθαν στην ΕΕ, συνολικής αξίας 4,6 δισ. ευρώ.
Παρά τον τεράστιο όγκο εισαγωγών, η εποπτεία είναι σχεδόν ανύπαρκτη, καθώς μόλις το 0,0082% των προϊόντων ελέγχθηκε για συμμόρφωση και μόνο το 0,0013% απορρίφθηκε. Το μεγαλύτερο μέρος των μικροδεμάτων, σε ποσοστό 91%, προήλθε από την Κίνα, ενώ έως και 65% των αποστολών, δηλώνονται πλασματικά με χαμηλότερη αξία από την πραγματική.
Επιπλέον, πολλές πλατφόρμες διασπούν τεχνητά τις παραγγελίες σε μικρότερα πακέτα, ώστε να αποφεύγουν την τελωνειακή επιβάρυνση, επιτείνοντας παράλληλα τον όγκο των αποβλήτων συσκευασίας. Το αρχικό σχέδιο της ΕΕ προέβλεπε την κατάργηση της απαλλαγής κάτω των 150 ευρώ το 2028, όταν αναμένεται να τεθεί πλήρως σε λειτουργία το ενιαίο ευρωπαϊκό σύστημα τελωνείων, το EU Customs Data Hub, το οποίο θα επιτρέπει τον αυτόματο υπολογισμό τελωνειακών χρεώσεων.
Ωστόσο, οι χώρες-μέλη, με τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αποφάσισαν να κινηθούν ταχύτερα, υιοθετώντας μια μεταβατική λύση που προβλέπει την εφαρμογή των δασμών από το πρώτο τρίμηνο του 2026.
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης στο Ecofin, ο Έλληνας υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης, τάχθηκε ενεργά υπέρ της επιτάχυνσης της διαδικασίας και ζήτησε την εφαρμογή του μέτρου όσο το δυνατόν νωρίτερα.
Υπογράμμισε ότι η επιβολή δασμών στα μικροδέματα αποτελεί κρίσιμη προϋπόθεση για τη διαφάνεια στο ηλεκτρονικό εμπόριο, την προστασία των Ευρωπαίων καταναλωτών, τη διευκόλυνση των τελωνείων και κυρίως για την αποκατάσταση ίσων όρων ανταγωνισμού για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις.
Αντίστοιχα, ο επίτροπος Οικονομίας Βάλντις Ντομπρόβσκις έθεσε στο επίκεντρο την ανάγκη εγκαθίδρυσης «δίκαιων κανόνων» στο ηλεκτρονικό εμπόριο, επισημαίνοντας ότι ο ανεξέλεγκτος όγκος φθηνών προϊόντων απαιτεί συνολικότερη θεσμική αντιμετώπιση.
Ένα ακόμη κρίσιμο στοιχείο της νέας πολιτικής, είναι η πρόθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να επιβάλει έξοδα διεκπεραίωσης κάθε μικροδέματος που εισέρχεται στην ΕΕ, με ενδεικτική πρόταση ύψους 2 ευρώ ανά δέμα.
Αν οριστικοποιηθεί, το μέτρο αναμένεται να αποφέρει σημαντικά έσοδα σε ευρωπαϊκό επίπεδο και εκτιμάται ότι θα μπορούσε να εφαρμοστεί από τα τέλη του 2026.
Την ίδια στιγμή, πολλές επιχειρήσεις λιανεμπορίου είχαν ήδη προειδοποιήσει ότι η καθυστέρηση της ΕΕ δημιουργούσε σοβαρές στρεβλώσεις και ζητούσαν από την ελληνική κυβέρνηση την επιβολή εθνικού τέλους για δέματα κάτω των 150 ευρώ.
Ο GRE.CA (Eλληνικός Σύνδεσμος Ηλεκτρονικού Εμπορίου) είχε μάλιστα προτείνει τέλος 7 ευρώ ανά δέμα, ενώ όλοι οι φορείς τόνισαν ότι τα έσοδα από ένα τέτοιο τέλος θα έπρεπε να κατευθύνονται αποκλειστικά στον ψηφιακό μετασχηματισμό των ελληνικών επιχειρήσεων. Άλλες χώρες, όπως η Ρουμανία, προχώρησαν ήδη σε αντίστοιχα μέτρα, επιβάλλοντας φόρο logistics 25 λέι (περίπου 5 ευρώ).
Στην Ελλάδα, το μέτρο αφορά έναν από τους πιο ταχέως αναπτυσσόμενους τομείς του ηλεκτρονικού εμπορίου. Με μέση αξία δέματος περίπου 25 ευρώ, ο συνολικός τζίρος των μικροδεμάτων που εισήλθαν στη χώρα εκτιμάται για το 2024 στα 627 εκατ. ευρώ, αντιστοιχώντας περίπου στο 21% της συνολικής online αγοράς, η οποία φθάνει τα 3 δισ. ευρώ.
Με άλλα λόγια, περίπου 1 στα 5 ευρώ που ξοδεύουν οι Έλληνες καταναλωτές στο διαδίκτυο κατευθύνεται σε πλατφόρμες τρίτων χωρών. Η Ελλάδα συγκαταλέγεται ήδη στις κορυφαίες αγορές για Temu και Shein, με τα στοιχεία διαφάνειας των πλατφορμών να καταγράφουν περίπου 2,7 εκατ. ενεργούς μηνιαίους χρήστες για την καθεμία στο πρώτο εξάμηνο του 2025.
Η πρώτη αντίδραση από τον ελληνικό εμπορικό κόσμο, ήρθε από τον πρόεδρο της ΕΣΕΕ, Σταύρο Καφούνη, ο οποίος χαρακτήρισε την απόφαση του Ecofin «σημαντική νίκη» και «καθαρή δικαίωση» των συστηματικών παρεμβάσεων της συνομοσπονδίας.
Τόνισε ότι η ΕΣΕΕ είχε επί μακρόν τεκμηριώσει τις στρεβλώσεις του προηγούμενου καθεστώτος και την ανάγκη άμεσης δράσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ενώ υπογράμμισε ότι η απόφαση προσφέρει μια πραγματική ανάσα αισιοδοξίας τόσο για τη λειτουργία της ΕΕ όσο και για τη βιωσιμότητα του ελληνικού και ευρωπαϊκού εμπορίου.
Η συνομοσπονδία θα παρακολουθεί στενά τα επόμενα βήματα, ιδίως το πώς και πότε θα εφαρμοστεί το νέο καθεστώς και εάν η τελική απόφαση θα συνοδευτεί από την επιβολή διαχειριστικού τέλους.
Ανάλογη στροφή προς αυστηρότερη εποπτεία παρατηρείται και στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες από τον Μάιο κατάργησαν τον κανόνα απαλλαγής (de minimis) για προϊόντα προερχόμενα από την Κίνα και το Χονγκ Κονγκ κάτω των 800 ευρώ.
Η διεθνής αυτή σύγκλιση επιβεβαιώνει ότι η εποχή του ανεξέλεγκτου διασυνοριακού ηλεκτρονικού εμπορίου πλησιάζει στο τέλος της, με την Ευρωπαϊκή Ένωση πλέον να διαθέτει σαφή στρατηγική και χρονοδιάγραμμα για τον περιορισμό των στρεβλώσεων, την προστασία των καταναλωτών και τη διασφάλιση δίκαιου ανταγωνισμού.
