Θα ξαναρισκάρω να μιλήσω ως μη ειδικός. Κυρίως για να δω αν συμμερίζονται και άλλοι την αίσθησή μου. Ο Τραμπ με τον τρόπο που κέρδισε μοιάζει να έκλεισε έναν κύκλο που διαρκεί καμιά δεκαετία, κατά τη διάρκεια του οποίου η (ακρο)δεξιά γίνεται ο κύριος εκφραστής της εργατικής τάξης.
Ο Τραμπ έσπασε τα παλιά στερεότυπα των Λατίνων που ψηφίζουν Δημοκρατικούς, καθώς σε αυτές τις εκλογές ψήφισαν 50-50. Οι μαύροι αμερικάνοι ψήφισαν κατά πολύ τη Χάρρις. Αλλά η βασική παράμετρος για την ψήφο είναι μία πια: έχεις ή όχι πτυχίο πανεπιστημίου. Στους λευκούς χωρίς πτυχίο ο Τραμπ έχει 80%. Αντίστοιχα και τα ποσοστά του στους Λατίνους προέρχεται από την εργατική τους τάξη.
Όταν η Λεπέν πριν κάποια χρόνια είχε πει «εγώ εκφράζω την εργατική τάξη» πολλοί το παίζανε σοκαρισμένοι. Η πραγματικότητα είναι όμως ότι αυτήν στηρίξανε. Η διχοτόμηση του (2ου μισού του) 20ου αιώνα είχε τους εύπορους και τους επιχειρηματίες στα συντηρητικά κόμματα της δεξιάς και την εργατική τάξη στα κοινωνικώς προοδευτικά κόμματα της αριστεράς. Με την κρίση αυτό έσπασε. Απογοητευμένος ο κόσμος από την κεντροδεξιά και κεντροαριστερά έψαξε αλλού. Το στοίχημα το έχασε η αριστερά και το κέρδισε η δεξιά. Το «άκρο» δεν ξέρω πόσο νόημα έχει πια. Πόσο «άκρο» να είναι το 50%; Οι απογοητευμένοι εργάτες κάνανε μια προς αριστερά, μια προς τα δεξιά. Και κάτσανε στη δεύτερη, που νιώσανε ότι τους εκφράζει περισσότερο. Ο λόγος, κατά το δικό μου gut feeling, είναι ότι η κρίση και οι αλλαγές της παγκοσμιοποίησης τους έκαναν πιο συντηρητικούς, καθώς θεώρησαν (και για κάποιους ίσχυε) ότι παλιά ήταν καλύτερα. Σε αυτό προστίθενται και το γεγονός ότι συγκεκριμένες ομάδες (π.χ. λευκοί άνδρες χωρίς πτυχίο) είχαν υπερβολικά μεγάλη πολιτική δύναμη (π.χ. σε σχέση με τις γυναίκες) και τώρα αντιστέκονται στην ανακατανομή της. Από την άλλη, οι κοινωνικές ομάδες που ανεβαίνουν τώρα ή είναι οι κερδισμένοι των τελευταίων δεκαετιών είναι απέναντύ τους.
Έτσι δημιουργείται η νέα διχοτόμηση. Από τη μία η συντηρητική δεξιά με κάποιους δισεκατομμυριούχους (για φορολογικούς λόγους) και την εργατική τάξη. Από την άλλη η κοινωνικά προοδευτική αριστερά με τους κερδισμένους, υψηλής κατάρτισης, της παγκοσμιοποίησης, τις γυναίκες, τα ΛΟΑΤΚΙ. Η δεξιά όμως κερδίζει. Και αυτό γιατί μοιάζει να έχει ένα πραγματικό αφήγημα αλλαγής, ενώ η αριστερά έχει ξεμείνει σε αγώνες που δεν κερδίζουν τόσο το ευρύ κοινό. Η αριστερά έγινε από ριζοσπαστική πιο πολύ το κατεστημένο. Είτε και κακό είτε για καλό. Και η ερώτηση είναι η εξής: ποιους νέους στόχους θα πρέπει να θέσει η αριστερά για να κερδίσει πάλι πλειοψηφίες που εμπεριέχουν και την εργατική τάξη;
ΥΓ1: χρησιμοποιώ τους όρους «αριστερά» και «δεξιά» με την αμερικάνικη έννοια. Βάλτε «κέντρο-« για να γίνει ευρωπαϊκή.
ΥΓ2: Δεν είναι αναγκαστικό η απάντηση να είναι κοινή στην Αμερική και την Ευρώπη.
