Διεθνολόγος- Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Μαραθώνιες συνομιλίες διάρκειας έξι ωρών είχαν στην Μόσχα χθες οι πρόεδροι της Ρωσικής Ομοσπονδίας και της Τουρκίας Βλαντιμίρ Πούτιν και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναφορικά με την χαοτική κατάσταση στην ΒΔ επαρχία Ιντλίμπ της Συρίας όπου μαίνονται εδώ και μήνες οι μάχες μεταξύ των Συριακών δυνάμεων που υποστηρίζονται από την Ρωσική αεροπορία και δυνάμεων του Τουρκικού στρατού και Τουρκόφιλων ανταρτών με σημαντικές απώλειες και από τις δύο πλευρές.Οι δύο ηγέτες συμφώνησαν σε μία νέα ανακωχή που ισχύει από τα μεσάνυχτα, ενώ οι υπουργοί Εξωτερικών των δύο χωρών αναμένεται να δώσουν στην δημοσιότητα μία κοινή διακήρυξη επί των συμφωνηθέντων με στόχο την αποκλιμάκωση (προς το παρόν) της έντασης.Ο Πούτιν εξέφρασε τα συλλυπητήρια του για τους 36 Τούρκους στρατιώτες που έχασαν την ζωή τους στην περιοχή Μπαλιούν του Ινλίμπ από τα Συριακά πυρά, ενώ αποκάλυψε ότι ήσαν πολύ μεγάλες οι απώλειες των Συριακών δυνάμεων από τα Τουρκικά αντίποινα.
Πολλά επιμέρους ζητήματα που αφορούν την ανακωχή θα δοκιμαστούν στην πράξη και σε καθημερινή βάση γιατί τοπικοί,γεωγραφικοί, στρατηγικοί, και αποκλειστικά στρατιωτικοί παράγοντες και παράμετροι , έχουν οδηγήσει προηγούμενες περιπτώσεις ανακωχής σε κατάρρευση.Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί τι ισχύει πλέον για τους στρατηγικής σημασίας αυτοκινητοδρόμους M-4 και Μ-5 (που ενώνουν την Λαττάκεια με τα Ιρακινά σύνορα ως και το Χαλέπι με την Χομς τη Χάμα, την Δαμασκό μέχρι τα σύνορα της Συρίας με την Ιορδανία) ,την δράση των ένοπλων πολιτοφυλακών ,μετριοπαθών ως και ριζοσπαστικών Ισλαμικών κύκλων στο Ιντλίμπ, το προσφυγικό το καθεστώς των 12 Τουρκικών παρατηρητηρίων κλπ. Οι συγκεκριμένες ανακωχές από πολλούς Δυτικούς και Αραβικούς κύκλους αντιμετωπίζονται με καχυποψία σχετικά με την διάρκεια τους.
Οι πρώτες τρεις ώρες ήταν αποκλειστικά μεταξύ των δύο ηγετών ,ενώ αμέσως μετά άρχισαν οι συνομιλίες ανάμεσα στις δύο αντιπροσωπείες. Τον Ερντογάν για πολλοστή φορά σε ταξίδι στο εξωτερικό συνόδευε η γνωστή ομάδα αποτελούμενη από τους υπουργούς Άμυνας - Εξωτερικών και Οικονομικών Χουλουσί Ακάρ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου και Μπεράτ Αλμπαιράκ, ο αρχηγός της μυστικής υπηρεσίας ΜΙΤ Χακάν Φιντάν , ο προεδρικός σύμβουλος Ιμπραήμ Κάλιν ,και ο Γραμματέας του κυβερνώντος κόμματος AKP Ομέρ Τσελίκ. Από πλευράς Ρωσίας στις συνομιλίες συμμετείχαν οι Υπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας Σεργκέι Λαβρώφ και Σεργκέι Σοιγκού, ο αρχηγός της μυστικής υπηρεσίας FSB Αλεξάντρ Μπορτνίκωφ, ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων στρατηγός Βαλέρι Γκεράσιμωφ και ο επικεφαλής του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας Νικολάε Πατρούτσεφ.
Ο Ερντογάν πριν αναχωρήσει για την Μόσχα είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, ενώ ο Τσαβούσογλου με τον Αμερικανό ομόλογό του Μάικ Πομπέο. Και οι δύο εξέφρασαν την υποστήριξή τους στις Τουρκικές θέσεις στο Ιντλίμπ και επέκριναν την στάση της Δαμασκού και της Μόσχας, υποστηρίζοντας ότι παραβιάζουν τις συμφωνίες του Σότσι του 2018, των Αδάνων του 1998 και της Αστάνα της περιόδου 2017-2018. Επίσης αναμένεται -λόγω της ανακωχής να σταματήσουν οι αεροχερσαίες ενέργειες της Τουρκίας στα πλαίσια της νέας επιχείρησης ΑΝΟΙΞΙΑΤΙΚΗ ΑΣΠΙΔΑ.
Πέραν των θεμάτων της Συρίας οι δύο αντιπροσωπείες συζήτησαν θέματα οικονομικά,στρατιωτικό-εξοπλιστικά, και ενεργειακά, ενώ ειδική αναφορά έγινε στην αρχή των διμερών επαφών για την επικρατούσα κατάσταση στην Λιβύη όπου και εκεί η Μόσχα και η Άγκυρα υποστηρίζουν διαφορετικές οργανώσεις και δυνάμεις.
Η κατάσταση στην ΒΔ επαρχία Ιντλίμπ της Συρίας είναι πραγματικά προβληματική ,ενώ φέρεται να έχει προκαλέσει σημαντικές "εντάσεις" στις σχέσεις της Μόσχας με την Άγκυρα.Διαδοχικοί γύροι συζητήσεων ανάμεσα σε αντιπροσωπείες των δύο χωρών, δεν έχουν οδηγήσει σε κάποια ουσιαστικά αποτελέσματα για την έστω οριακή αποκλιμάκωση της έντασης, η οποία είναι αποτέλεσμα της εκ μέρους της Δαμασκού προέλασης των χερσαίων δυνάμεων της στην συγκεκριμένη περιοχή και η οποία προφανώς έχει ενισχυθεί και καλυφθεί από τις παρατεταμένες, μαζικές και φονικές αεροπορικές επιχειρήσεις των Ρώσων, γεγονός που έχει προκαλέσει αρκετά θύματα μεταξύ των αμάχων, αλλά και αύξηση των πρσφυγικών ροών προς τα Τουρκο-Συριακά σύνορα. Συνεπώς είναι σε εξέλιξη μια ανθρωπιστική κρίση με ευρύτερες επιπτώσεις, ενώ όπως έκανε η Μόσχα προ χρόνων στις επιχειρήσεις στην Τσετσενία του Βορείου Καυκάσου, μεταξύ των στόχων των αεροσκαφών της είναι δυστυχώς και νοσοκομεία.
Όμως αν κάποιος μελετήσει και αναλύσει τις δραματικές εξελίξεις σε αυτή την τελευταία φάση του πολέμου στην Συρία (τις οποίες παρακολουθώ καθημερινά), θα διαπιστώσει ότι η Ρωσική Ομοσπονδία και η Τουρκία έχουν καταφέρει -παρ' ότι υποστηρίζουν διαφορετικές δυνάμεις στο Συριακό εδαφικό χώρο-να διατηρήσουν για πολλούς και διαφόρους λόγους τις επαφές τους σε κανονικούς ρυθμούς και να μην έχει υπάρξει μία πλήρης κατάρρευση της αρκετά στενής σχέσης τους σε πολλούς επιμέρους τομείς (ενεργειακό-εξοπλιστικό-πολιτικό-πληροφοριών-οικονομικό-πυρηνικό πρόγραμμα κα).
Πρώτο.Η Μόσχα από το φθινόπωρο του 2016 (μετά την απόπειρα των Γκιουλενικών κύκλων να ανατρέψουν τον Ερντογάν), με τον ένα ή άλλο τρόπο παραχωρεί εδάφη /λωρίδες Συριακής γης στην Άγκυρα (ουσιαστικά διευκολύνοντας την εκάστοτε Τουρκική εισβολή σε Συριακό έδαφος), ενώ εξασφαλίζει την ανοχή των Τούρκων στις συνεχείς προσπάθειες του Άσαντ να ανακαταλάβει εδάφη που έχασε στην διάρκεια του εμφυλίου. Ειδικότερα στην πρώτη εισβολή της Άγκυρας το 2016 στις περιοχές Τζαραμπλούς-Αλ Ράι-Αλ Μπάμπ δηλαδή την επιχείρηση AΣΠΙΔΑ ΤΟΥ ΕΥΦΡΑΤΗ η Τουρκία κατέλαβε ένα χώρο σε βάθος 42 χλμ ,ενώ ο Άσαντ εξασφάλισε ότι ο Ερντογάν δεν θα συνεχίσει να υποστηρίζει τους Ισλαμιστές αντάρτες στα ανατολικά τμήματα της γειτονικής επαρχίας του Χαλεπίου. Το αποτέλεσμα ήταν οι φιλό-Τουρκοι αντάρτες να χάσουν την περιοχή και να περάσουν αποχωρώντας στην γειτονική περιοχή του Ινλίμπ, όπου ενώθηκαν με άλλους Ισλαμιστές της πρώην οργάνωσης Αλ Νούσρα (παρακλαδιού της κεντρικής Αλ Κάεντα) και όχι μόνο, μεταπίπτωντας σε ένα κοινό Ισλαμιστικό δίκτυο HTS.
Δεύτερο. Η Τουρκία το 2018 κατέλαβε με την επιχείρηση ΚΛΑΔΙ ΕΛΙΑΣ (επίσης με δυνάμεις της πλέον επειροπόλεμης 2ης Στρατιάς της Μαλάτειας) το δυτικότερο Κουρδικό καντόνι του Αφρίν. Ενώ η Τουρκία κατέλαβε και δεύτερο τμήμα της Συρίας, από την άλλη πλευρά μέσω των αρχικών συμφωνιών με την Μόσχα σε Αστάνα και Σότσι "άφησε" τον Συριακό στρατό να εισέλθει στο περίπου 1/3 της επαρχίας Ιντλίμπ, ενώ μέσω των Ρωσοτουρκικών "ρυθμίσεων" στο έδαφος, Μόσχα και Άγκυρα ανέπτυξαν και στελέχωσαν παρατηρητήρια.(Οι Τουρκοι συνολικά 12).Ενώ λοιπόν συμφωνήθηκαν 4 "ασφαλείς" ζώνες μεταξύ Ρώσων και Τούρκων , οι 3 από αυτές- ήτοι στη νότια περιοχή της Ντάρα, στη Ραστάν και στην ανατολική Γκούτα στην Δαμασκό -ο στρατός του Άσαντ και ειδικά η επίλεκτη 4η μεραρχία κινήθηκαν σχεδόν ανενόχλητες και ανακατέλαβαν τις συγκεκριμένες περιοχές που είχαν χάσει την περίοδο 2012-2015.Συνεπώς για τον 'Ασαντ έμενε μόνο η περιοχή του Ιντλίμπ.Οι Τουρκικές προελάσεις του 2016 και του 2018 έγιναν και οι δύο δυτικά του Ευφράτη , όπου ενεργεί και ελέγχει η Ρωσική αεροπορία (που τις ανέχτηκε....),από την γνωστή βάση Αλ Χμέιμιμ στην περιοχή της λεγόμενης Μεσογειακής Συρίας.
Τρίτο Η τρίτη Τουρκική εισβολή του φθινοπώρου του 2019 πραγματοποιήθηκε ανατολικά του Ευφράτη. Ειδικότερα σε μία ζώνη πλάτους περίπου 100 χιλιομέτρων, μεταξύ των πόλεων Ταλ Αμπιάντ και Ρας ελ Αιν. Εδώ η Τουρκία δεν "κρινόνταν' από την Ρωσική αεροπορική παρουσία και πολεμική εμπλοκή. Αφού ανατολικά του Ευφράτη ,τον εναέριο χώρο ελέγχει η Αμερικανική αεροπορία από τις βάσεις του Ιντσιρλίκ, των Εμιράτων του Κατάρ και της Ιορδανίας. Οι ΗΠΑ είχαν και έχουν ορισμένες μίνι-βάσεις (όπου εκπαίδευαν Κούρδους και Άραβες μαχητές κατά του Ισλαμικού Κράτους). Η Τουρκία κατέλαβε μία περιοχή μέχρι βάθους 30χλμ , αναγκάζοντας τους Κούρδους να μετακινηθούν νοτιότερα. Οι Αμερικανοί αποχώρησαν από 4-5 βάσεις αλλά διατήρησαν υπολογίσιμη παρουσία σε 12 από αυτές, και ενίσχυσαν τις θέσεις τους σε βάσεις/περιοχές όπως στην Ντιερ ελ Ζορ (προστατεύοντας τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις) ως και στη νοτιότερη βάση Αλ Τάνφ προς Ιορδανία κα (από όπου παρακολουθούν τις κινήσεις των Ιρανών). Η αλλαγή στην στάση των ΗΠΑ οδήγησε τους Κούρδους να στραφούν προς τον Άσαντ και την Ρωσία, με αποτέλεσμα να περάσει δύναμη του Ασαντικού στρατού ανατολικά του Ευφράτη,καθώς και Ρωσική δύναμη στρατοχωροφυλακής και αστυνομίας που πραγματοποιεί κοινές επιτηρησιακές περιπολίες με τους Τούρκους στην μεθοριακή ζώνη (έναντι της ευρύτερης περιοχής Ακσάκαλε στη ΝΑ Τουρκία).
Η Τουρκία άρχισε να αντιδρά κυρίως μετά την κατάληψη της στρατηγικής σημασίας πόλης Χαν Σειγκούν, γιατί μέσω αυτής ο στρατός του Άσαντ προωθήθηκε τους τελευταίους μήνες για να θέσει υπό τον έλεγχο του, τους κύριους οδικούς άξονες Μ4 και Μ5 που συνδέουν την Λαττάκεια στην Μεσογειακή ακτή μέχρι τα Ιρακινό-Ιρανικά σύνορα, καθώς και από το Χαλέπι προς Χομς-Χάμα-Δαμασκό μέχρι τα σύνορα με την Ιορδανία. Η Άγκυρα ανέμενε ότι σε διάφορες συνοριακές περιοχές Ινλίμπ-Χαλεπίου ο Άσαντ θα καθυστερήσει την πρόελασή του, αλλά κάτι τέτοιο δεν συνέβη, με αποτέλεσμα ο Συριακός στρατός να προσεγγίσει την καθοριστικής σημασίας κωμόπολη Σαρακέμπ, που ελέγχει κρίσιμα τμήματα των δύο αυτοκινητόδρομων. Τώρα ο Ερντογάν είναι πολύ δυσαρεστημένος με τον Πούτιν ,αλλά δεν αποκλείεται να υπάρξει ένα νέο οριακό συμφωνητικό Σότσι-2, οι Τούρκοι να διατηρήσουν υπό τον έλεγχο τους την πόλη του Ιντλίμπ και κάποια περίχωρα, ενώ είναι πολύ πιθανό οι εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες από το Ιντλίμπ να εγκατασταθούν στο Αφρίν ή και στην ζώνη Ταλ Αμπιάντ-Ρας ελ Αιν. Άλλωστε ήδη η Τουρκία"Κυπροποιεί" εδάφη της ΒΔ και ΒΑ Συρίας, από τα οποία είναι σχεδόν αδύνατον αποχωρήσει υπό τις επικρατούσες συνθήκες.
Άρα σε υπολογίσιμα τμήματα της Συριακής εδαφικής επικράτειας ισχύουν άτυπες Ρωσο-Τουρκικές επιμέρους συμφωνίες. Το ζητούμενο πλέον είναι αν ο στρατός του Άσαντ θα αποχωρήσει στις γραμμές που ήταν πριν τις επιχειρήσεις των τριών τελευταίων μηνών (δηλαδή πίσω από τα τρία Τουρκικά παρατηρητήρια/μίνι-βάσεις). Αν αναδιπλωθεί η κατάσταση μερικώς θα ηρεμήσει και ο Τουρκικός στρατός που ήδη έχει μεταφερθεί από Άδανα-Γκαζιαντέμπ και Καραμανμαράς θα παγιώσει την θέση του και σε ένα τμήμα της επαρχίας Ιντλίμπ που θα είναι πλέον σαν τα άλλα τρία εδαφικά τμήματα τα οποία ήδη έχει καταλάβει στην Συρία. Αν ο Ασάντ δεν συμμορφωθεί τότε δεν αποκλείεται να δούμε κάποια διεύρυνση των πολεμικών επιχειρήσεων, με ίσως και ενίσχυση των Τούρκων από ενέργειες υποστήριξης από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Πολλά θα κριθούν μέσα στις επόμενες εβδομάδες από την στάση της Μόσχας, του Ερντογάν, και βάσει αυτών θα κρίνουν οι Αμερικανοί και η Ατλαντική Συμμαχία τις επόμενες ενέργειες τους στην ευρύτερη περιοχή.
