Vangelis Chorafas
ΤΟ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΡΑΜΠ-ΙΝΦΑΝΤΙΝΟ
Επειδή έχουμε μπροστά μας το Σαββατοκύριακο, που συνήθως διεξάγονται οι αγώνες ποδοσφαίρου, μπορούμε να μιλήσουμε για το μέλλον του αθλήματος. Όχι σε επίπεδο αποτελεσμάτων των ομάδων, αλλά σε επίπεδο προοπτικής. Εκεί που καθορίζεται το πλαίσιο, μέσα στο οποίο διεξάγονται οι αγώνες.
Σε έναν κόσμο όπου η πολιτική συναντά το θέαμα και οι συμμαχίες σχηματίζονται όχι μόνο σε αίθουσες συνεδριάσεων αλλά και σε γήπεδα ποδοσφαίρου, η σχέση μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και του Τζιάνι Ινφαντίνο ξεχωρίζει ως ένα εντυπωσιακό παράδειγμα αμοιβαίας εκμετάλλευσης.
Ο πρόεδρος της ισχυρότερης χώρας στον κόσμο και ο επικεφαλής της πιο δημοφιλούς αθλητικής ομοσπονδίας, έχουν βρει ο ένας στον άλλο τον ιδανικό σύμμαχο. Ο Τραμπ χρησιμοποιεί το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2026 για να ενισχύσει την επιρροή του και να το μετατρέψει σε όπλο εσωτερικής πολιτικής. Από την πλευρά του, ο Ινφαντίνο επιδιώκει να εδραιώσει την ποδοσφαιρική βιομηχανία στην πιο ισχυρή οικονομία παγκοσμίως.
Η εικόνα του Ινφαντίνο να εμφανίζεται δίπλα στον Τραμπ σε κρίσιμες στιγμές, όπως η υπογραφή των Συμφωνιών του Αβραάμ, η ορκωμοσία του Τραμπ ή η σύνοδος ειρήνης Ισραήλ-Χαμάς, δεν είναι τυχαία. Εκεί όπου εμφανίζεται ο Τραμπ, ακολουθεί ο πρόεδρος της FIFA, σαν να αποτελούν ένα αχώριστο δίδυμο. Αυτή η στενή σχέση έρχεται σε αντίθεση με την αδιαφορία του Ινφαντίνο προς τους συνδιοργανωτές του Παγκοσμίου Κυπέλλου 2026, το Μεξικό και τον Καναδά.
Στην κλήρωση των ομίλων, η FIFA απένειμε στον Τραμπ το εναρκτήριο Βραβείο Ειρήνης της FIFA, ένα βραβείο που υποτίθεται ότι τιμά "εξαιρετικές πράξεις για την ειρήνη και την ενότητα". Αυτό το βραβείο, που λειτούργησε ως παρηγοριά μετά την αποτυχία του Τραμπ να κερδίσει το Νόμπελ Ειρήνης, συνοδεύτηκε από ένα χρυσό αντίγραφο του τροπαίου του Παγκοσμίου Κυπέλλου, το οποίο ο Ινφαντίνο του παρέδωσε τον Αύγουστο, δηλώνοντας ότι "μόνο οι νικητές μπορούν να σηκώσουν αυτό το τρόπαιο".
Αρχικά, η κλήρωση του Παγκοσμίου Κυπέλου είχε προγραμματιστεί να γίνει στο Λας Βέγκας, μια πόλη που θα έδινε στο γεγονός λάμψη, θέαμα και μεγαλοπρέπεια, όπως συνέβη και στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1994 στις ΗΠΑ. Ωστόσο, ο Τραμπ ανακοίνωσε ότι θα πραγματοποιηθεί στο Κέντρο Κένεντι στην Ουάσινγκτον, ένα πολιτιστικό κέντρο που θεωρείται διακομματικό, αλλά έχει μετατραπεί σε εργαλείο προσωπικών συμφερόντων και επιχειρήσεων από τον πρόεδρο. Η FIFA θα χρησιμοποιήσει το χώρο για τρεις εβδομάδες, χωρίς να πληρώσει τα περίπου πέντε εκατομμύρια δολάρια που θα κόστιζε η ενοικίαση. Αυτή η παραχώρηση υπογραμμίζει πώς ο Τραμπ χειρίζεται θεσμούς και εκδηλώσεις για να εξυπηρετήσει τους δικούς του στόχους, με τον Ινφαντίνο να λειτουργεί ως πρόθυμος συνεργάτης.
Τι αναζητά ο Τραμπ;
Ο Τραμπ προτιμά πάντα τις προσωπικές σχέσεις από τις θεσμικές. Ευδοκιμεί σε συνεργασίες με ανθρώπους που, όπως και αυτός, ενεργούν με ατιμωρησία. Στον Ινφαντίνο βρήκε τον ιδανικό εταίρο για να μετατρέψει τον αθλητισμό σε πολιτικό εργαλείο. Πιστός στο στυλ του, ο Τραμπ βασίζεται στην παρουσία του στα μέσα ενημέρωσης για να προβάλλει μια εικόνα προσιτού ηγέτη, όπως όταν στάθηκε δίπλα στους παίκτες της Τσέλσι καθώς σήκωναν το τρόπαιο του Κυπέλλου Συλλόγων τον Ιούλιο, που φιλοξενήθηκε στις ΗΠΑ. Χρησιμοποιεί επίσης τις VIP σουίτες των γηπέδων για διαπραγματεύσεις, όπως έκανε φέτος στο Super Bowl τον Φεβρουάριο και στο Ryder Cup τον Σεπτέμβριο.
Με το Παγκόσμιο Κύπελλο, ο κύριος στόχος του Τραμπ είναι να συνδέσει την οργάνωση του τουρνουά με τη δική του διακυβέρνηση. Το 2018, κατά την πρώτη θητεία του, οι ΗΠΑ κέρδισαν την ανάθεση της διοργάνωσης. Τώρα, πίσω στον Λευκό Οίκο, ο Τραμπ σκοπεύει να παρουσιάσει το Παγκόσμιο Κύπελλο στο εσωτερικό ακροατήριο ως δικό του επίτευγμα και να αντλήσει μέγιστο πολιτικό κεφάλαιο. Και αν μπορεί να το κάνει αυτό με το χαμόγελο και τη συνενοχή του προέδρου της FIFA δίπλα του, τόσο το καλύτερο.
Ο Τραμπ δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο ως όπλο στην εσωτερική πολιτική. Έντεκα από τις δεκαέξι έδρες αγώνων βρίσκονται σε αμερικανικό έδαφος, δίνοντας στη χώρα μεγαλύτερη επιρροή στη διοργάνωση. Η φιλοξενία ενός Παγκοσμίου Κυπέλλου μπορεί να προσφέρει σημαντική ώθηση στον τουρισμό, το εμπόριο και το διεθνές προφίλ μιας πόλης, και ο Τραμπ το γνωρίζει καλά. Γι' αυτό, με την έγκριση του Ινφαντίνο, απείλησε εγκαίρως με αλλαγές εδρών σε περίπτωση προβλημάτων ασφαλείας.
Εννέα από αυτές τις πόλεις διοικούνται από Δημοκρατικούς, με τους οποίους ο Τραμπ έχει ανοιχτές διαμάχες. Αυτές περιλαμβάνουν το Λος Άντζελες λόγω της σταυροφορίας του κατά των μεταναστών και τις πυρκαγιές στην Καλιφόρνια, το Σιάτλ και τη Νέα Υόρκη λόγω των νεοεκλεγμένων σοσιαλιστών δημάρχων τους, και τη Βοστώνη λόγω των φιλοπαλαιστινιακών διαμαρτυριών. Ο Τραμπ έχει ήδη απειλήσει να αφαιρέσει τα δικαιώματα φιλοξενίας αγώνων από αυτές τις πόλεις υπέρ πιο φιλικών, ένα διαπραγματευτικό χαρτί που θα παραμείνει ενεργό εάν οι δημοτικές αρχές τον προκαλέσουν. Οι ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου, που περιλαμβάνουν φιλοξενούσες πολιτείες όπως το Κάνσας, το Τέξας και η Μασαχουσέτη, βρίσκονται επίσης υπό στενή παρακολούθηση.
Ο Τραμπ έχοντας την ομοσπονδία του ποδοσφαίρου στο πλευρό του, αποκτά συμμαχία με το πιο δημοφιλές άθλημα παγκοσμίως, που κερδίζει έδαφος και στις ΗΠΑ. Αποτέλεσμα αυτής της συμμαχίας είναι η FIFA να ανοίξει δύο γραφεία στη χώρα: ένα στο Trump Tower στη Νέα Υόρκη και ένα νομικό γραφείο στο Μαϊάμι της Φλόριντα, που άνοιξε το 2024. Η Φλόριντα είναι πολιτεία αυξανόμενης επιρροής, εν μέρει λόγω της κατοικίας του Τραμπ στο Mar-a-Lago.
Τι αναζητά ο Ινφαντίνο;
Ο στόχος του Ινφαντίνο στη σχέση αυτή, είναι να εδραιώσει το ποδόσφαιρο ως το πιο δημοφιλές άθλημα στις ΗΠΑ. Επιδιώκει να χτίσει γέφυρες μεταξύ της FIFA και της Ουάσινγκτον μετά το σκάνδαλο FIFA Gate του 2015, μια έρευνα του υπουργείου Δικαιοσύνης των ΗΠΑ που αποκάλυψε αγορές ψήφων για την επιλογή διοργανωτών των Παγκοσμίων Κυπέλλων 2018 στη Ρωσία και 2022 στο Κατάρ. Δέκα χρόνια αργότερα, ο Ινφαντίνο αναζητά πρόσβαση σε επενδυτές και θεσμούς για την απαραίτητη ώθηση. Και ο Τραμπ κατέχει το κλειδί για όλα αυτά.
Το ποδόσφαιρο στις ΗΠΑ αντιμετωπίζει σκληρό ανταγωνισμό από αθλήματα όπως το μπάσκετ, το αμερικανικό ποδόσφαιρο και το γκολφ, όλα με βαθιές ρίζες και ισχυρές κοινωνικές συνδέσεις. Ωστόσο, το ποδόσφαιρο αναπτύσσεται χάρη στις επιτυχίες της γυναικείας εθνικής ομάδας και την άνοδο του ανδρικού πρωταθλήματος την τελευταία δεκαετία. Πρόκειται για μια ταχύτατα αναπτυσσόμενη αγορά: μέχρι το 2030, εκτιμάται ότι οι επενδύσεις στο αμερικανικό ποδόσφαιρο θα φτάσουν τα 4,6 δισεκατομμύρια δολάρια. Δεν είναι τυχαίο ότι οι ΗΠΑ θα φιλοξενήσουν μεγάλες διοργανώσεις: εκτός από το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1994 και το πρόσφατο Κύπελλο Συλλόγων στη νέα του μορφή, η χώρα θα διοργανώσει το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2026 και τα Παγκόσμια Κύπελλα Γυναικών και Συλλόγων το 2028 και 2031.
Σε αυτή την κατεύθυνση, ο στόχος του Ινφαντίνο για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2026 είναι να γίνει ιστορικό γεγονός. Και αν υπάρχει κάτι που μοιράζεται ο πρόεδρος της FIFA με τον Τραμπ, είναι η προσωπική επιθυμία να μείνουν στην Ιστορία.
Ένας άλλος στόχος του Ινφαντίνο είναι να χρησιμοποιήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο στις ΗΠΑ ως πείραμα για το μέλλον του ποδοσφαίρου. Αυτή θα είναι η πρώτη φορά που το συνδιοργανώνουν τρεις χώρες, με αύξηση των συμμετεχόντων από 32 σε 48, οδηγώντας σε σαράντα περισσότερους αγώνες και μεγαλύτερη εμπορική δυναμική. Επιπλέον, εξετάζεται η επέκταση της χρήσης του VAR σε πλάγια άουτ και κόρνερ, καθώς και η αύξηση των διακοπών για υδροληψία, που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για διαφημίσεις.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο Ινφαντίνο θέλει να εμπνευστεί από αμερικανικές αθλητικές εκδηλώσεις. Το Super Bowl και οι μεγάλοι αγώνες μπάσκετ και μπέιζμπολ προσφέρουν πιο ελκυστική ψυχαγωγία για τον θεατή, μεγαλύτερη παρουσία διαφημιζόμενων και υψηλότερες οικονομικές αποδόσεις ανά αγώνα. Για τον τελικό του επόμενου Παγκοσμίου Κυπέλλου, εξετάζεται ήδη ένα halftime show στυλ Super Bowl, εκτεταμένη προ-αγωνιστική κάλυψη και συνεντεύξεις, καθώς και η τοποθέτηση καμερών στα αποδυτήρια για να καταγράψουν οδηγίες προπονητών, ομιλίες ενθάρρυνσης και αντιδράσεις παικτών. Πρόκειται για ένα μοντέλο αμερικανοποίησης του ποδοσφαίρου, που μπορεί να εξαχθεί σε ευρωπαϊκά πρωταθλήματα.
Το ποδόσφαιρο και η πολιτική είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Η σχέση τους είναι σταθερή στην ιστορία. Το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1934 στην Ιταλία λειτούργησε ως βιτρίνα για το φασιστικό καθεστώς του Μουσολίνι. Δεκαετίες αργότερα, το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1978 στην Αργεντινή ξέπλυνε τη δικτατορία σε συνεργασία με τον τότε πρόεδρο της FIFA, Ζοάο Χαβελάνζε. Παρ’ όλα αυτά, η FIFA διατηρούσε μέχρι τώρα ένα πρόσχημα ουδετερότητας για να προστατεύσει την καθολικότητα του ποδοσφαίρου, αλλά η συμμαχία Τραμπ-Ινφαντίνο σηματοδοτεί μια στροφή προς την ανοιχτή πολιτικοποίηση της FIFA.
Ένα σαφές παράδειγμα είναι τα νέα γραφεία της ομοσπονδίας στις ΗΠΑ. Η έδρα της FIFA βρίσκεται στη Ζυρίχη από το 1932, τοποθετώντας την ισότιμα με άλλους μεγάλους διεθνείς οργανισμούς, σε μια χώρα γνωστή για την ουδετερότητα και τη μεσολάβηση σε συγκρούσεις – αρχές που η ομοσπονδία του ποδοσφαίρου επιδιώκει να προωθήσει. Ωστόσο, η μετεγκατάσταση του νομικού τμήματος στο Μαϊάμι και το άνοιγμα γραφείου στο Trump Tower στη Νέα Υόρκη, υπονομεύουν αυτές τις βάσεις και αποτελούν σαφή δήλωση προθέσεων.
Συμπερασματικά, η συμμαχία Τραμπ-Ινφαντίνο αποκαλύπτει πώς το ποδόσφαιρο μπορεί να γίνει ταυτόχρονα, πεδίο πολιτικής μάχης και οικονομικής εκμετάλλευσης. Η σχέση Τραμπ-Ινφαντίνο πέρα από τα επιφανειακά χαμόγελα και τα βραβεία, υπογραμμίζει μια βαθύτερη αλλαγή: την απώλεια της ουδετερότητας του αθλήματος, υπέρ μιας ανοιχτής πολιτικοποίησης.
