Μετά τον οίκο Fitch αναβάθμισε την Ελλάδα και ο οίκος Moody’s. Αυτό είναι θετικό. Θετικό ήταν όμως και όταν ο Πωλ Καζαριάν της Japonica αποφάσιζε να κερδοσκοπήσει με τα ελληνικά ομόλογα καθώς η αξία τους βυθιζόταν στα τάρταρα.
Η κυβέρνηση που θα βάραγε τα "νταούλια” προκειμένου να κάνει τις αγορές να χορεύουν, πανηγυρίζει για τις αναβαθμίσεις των οίκων αξιολόγησης. Τουτέστιν, η κυβέρνηση χορεύει στους σκοπούς που της παίζουν οι αγορές...
Για την ακρίβεια η κυβέρνηση πανηγυρίζει που το 2018 καταφέραμε να επανέλθουμε στη διαβάθμιση που είχαμε καταφέρει να φτάσουμε το 2014.
Η πραγματικότητα είναι πως με το ελληνικό χρηματιστήριο και τα ελληνικά ομόλογα, εκτός των δανειστών που έχουν βάλει τη χώρα στην αίθουσα αναμονής για να αντιμετωπίσουν κρισιμότερα ζητήματα, ασχολούνται κυρίως υψηλού ρίσκου κερδοσκοπικά κεφάλαια.
Τέτοιου είδους κεφάλαια ρισκάρουν στις κερδοσκοπικές διακυμάνσεις ακόμη και χωρών που βρίσκονται σε εμφύλιο πόλεμο, όπως η Συρία ή η Λιβύη...
Ο αριστεριστής Μελανσόν πριν από λίγες μέρες ζήτησε την αποπομπή του κ. Τσίπρα από το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς επειδή προφανώς ο τελευταίος κάνει πολιτικές απιστίες με τους σοσιαλδημοκράτες. Από την άλλη πλευρά ο διεθνής κερδοσκόπος Πωλ Καζαριάν όπου βρεθεί και σταθεί παινεύει τον κ. Τσίπρα...
Κοινώς, έχουμε χάσει το μπούσουλα...
Η πραγματικότητα
Τα στοιχεία της έρευνας της Marc προχθές είναι χαρακτηριστικά της δραματικής κατάστασης της οικονομίας.
Ιδού μερικά από αυτά:
- Ένας στους πέντε εργαζόμενους πληρώνεται με μισθό κάτω των 500 ευρώ.
- Οι εργαζόμενοι κάτω των 35 ετών πληρώνονται με μισθό κάτω των 500 ευρώ σε ποσοστό 31,5%, ενώ όσοι προσλήφθηκαν τους τελευταίους 12 μήνες δηλώνουν πως έχουν μισθό κάτω των 500 ευρώ σε ποσοστό 42,1% γεγονός που καταδεικνύει τη σαφή και συνεχή τάση μείωσης των αποδοχών.
- Μόνον 57% των εργαζομένων δηλώνουν πως λαμβάνουν τον μισθό τους χωρίς καθυστέρηση, ενώ 42,5% των εργαζομένων αναφέρουν προβλήματα στην καταβολή του μισθού τους. Ειδικότερα, 33% δήλωσαν πως λαμβάνουν τον μισθό τους συνήθως με καθυστέρηση και 9,3% πως η καταβολή του μισθού τους καθυστερεί πάντα.
- Όσον αφορά τις "Συνθήκες διαβίωσης - Αστικές υποδομές", στη δημοσκόπηση ένα στα δύο νοικοκυριά ανέφεραν πως αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην έγκαιρη εξόφληση λογαριασμών ρεύματος, τηλεφώνου, νερού, κοινοχρήστων ή ενοικίου.
- Στην κατηγορία των ανέργων το ποσοστό των οικονομικών δυσκολιών με συνέπεια να μην μπορούν να πληρώσουν έγκαιρα λογαριασμούς, ανέρχεται σε 60% έναντι 44% των εργαζομένων.
Αυτά δεν είναι στοιχεία που προμηνύουν έξοδο της οικονομίας από την κρίση.
Παρατηρείται επιδείνωση...
Η αλήθεια είναι πως με την απομάκρυνση του Grexit μετά τα γεγονότα του πρώτου εξαμήνου του 2015 και την "κωλοτούμπα” Τσίπρα, το κλίμα για τις επενδύσεις και την οικονομία παρουσιάζει σχετική βελτίωση.
Σε καμιά περίπτωση όμως δεν υπάρχουν ενδείξεις πως τα χειρότερα είναι πίσω ή πως έχουμε ξεφύγει οριστικά από τον κίνδυνο ενός Grexit. Το Grexit μπορεί να επανέλθει στο τραπέζι ανάλογα με τις πολιτικές εξελίξεις στη Γερμανία αλλά και την Ε.Ε. συνολικότερα προσεχώς...
Η Ελλάδα όχι μόνο δεν έχει βελτιώσει τη θέση της για να δικαιούται να ανήκει σε μια ισχυρή ένωση αλλά την έχει επιδεινώσει..
Αν μελετήσει κάποιος την πορεία βασικών οικονομικών μεγεθών τα τελευταία χρόνια μετά τη χρεοκοπία του 2010 θα αντιληφθεί πως ελάχιστα μεγέθη έχουν βελτιωθεί και αν αναλύσει τα δεδομένα θα καταλάβει πως η βελτίωση είναι επιδερμική και ενδεχομένως αποδειχτεί πρόσκαιρη...
Τράπεζες
Χωρίς υγιή και δυναμικό τραπεζικό τομέα δεν πρόκειται να προκύψει ανάπτυξη ποτέ. Όσο όμως οι μισθοί του ιδιωτικού τομέα θα συνεχίζουν να μειώνονται τόσο τα "κόκκινα” δάνεια θα αυξάνονται και τα κρατικά έσοδα δεν θα πιάνουν τους στόχους. Οι πολίτες συνεχώς καλούνται να πληρώσουν παλιά χρέη και φόρους με νέα συνεχώς μειούμενα εισοδήματα.
Το 2009 είχαμε ΑΕΠ 237,5 δισ. ευρώ και οι τράπεζες με καταθέσεις 237,5 δισ. ευρώ είχαν δώσει δάνεια 250,2 δισ. ευρώ.
Το 2016 το ΑΕΠ ήταν στα 176 δισ. ευρώ, οι καταθέσεις στα 121 δισ. ευρώ και οι χορηγήσεις στα 195 δισ. ευρώ. Η διαφορά καταθέσεων - χορηγήσεων το 2009 ήταν -12,7 δισ. ευρω. Το 2014 ήταν -54,4 δισ. ευρώ και το 2016 ήταν πάνω από -73 δισ. ευρώ παρά το γεγονός της μείωσης της χορηγήσεων.
Βλέπετε κάποια βελτίωση;
Την περίοδο 2012-2014 παρατηρήθηκε βελτίωση της κατάστασης παρά την ισχύ του νόμου Κατσέλη που έκανε τη μη πληρωμή δανείων μόδα από μη έχοντες αλλά και από έχοντες.
Η κατάσταση στις τράπεζες τα τελευταία χρόνια έχει επιδεινωθεί και αυτό ίσως είναι ένα πολύ σοβαρό επιχείρημα για όσους πιστεύουν πως αυτή η περιπέτεια θα λήξει με οικονομική κατάρρευση και Grexit.
Αν δεν μπορείς να εξασφαλίσεις την εμπιστοσύνη των καταθετών, η εξασφάλιση της... εμπιστοσύνης των "Καζαριάν” και των "Πόλσον” δεν αρκεί...
Τα δημόσια οικονομικά..
Μια από τις σημαντικότερες προόδους κατά την περίοδο 2009 - 2016 είναι η μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης από 5,1 δισ. ευρώ στα 2 δισ. ευρώ περίπου.
Τα κρατικά έσοδα το 2016 με ΑΕΠ 176 δισ. ήταν 54 δισ. ευρώ, όσα ήταν και το 2009 με 237 δισ. ευρώ. Αυτό είναι ένα ιδιαίτερα απαισιόδοξο μήνυμα καθώς δείχνει πως το κράτος που χρεοκόπησε και παρέσυρε τράπεζες και οικονομία, αντί να μειώσει δαπάνες και φόρους συνεχίζει αλώβητο σε βάρος της ιδιωτικής οικονομίας που καλείται να μας βγάλει από την κρίση.
Πρόοδος είναι η μείωση των πρωτογενών δαπανών του δημοσίου από το εγκληματικό ύψος των 74 δισ. ευρώ το 2009 στα 49,5 δισ. το 2014 και τα 51,3 δισ. το 2016. Όλη η δουλειά έγινε μεταξύ 2010-14 όμως...
Οι κρατικές δαπάνες μισθοδοσίας ενώ έχουν μειωθεί σε ονομαστικό επίπεδο ως ποσοστό του ΑΕΠ παραμένουν κοντά στα υπερβολικά επίπεδα του 2009. Η Ελλάδα δεν πρόκειται να βγει από την κρίση αν οι μισθοί στο δημόσιο δεν πέσουν αισθητά χαμηλότερα από αυτούς του ιδιωτικού τομέα. Ακόμη παραμένουν υψηλότεροι, ενώ η ανταποδοτικότητα σε υπηρεσίες του δημόσιου τομέα είναι τραγική.
Η ευκαιρία για αναδιάρθρωση του δημόσιου τομέα χάθηκε. Ραντεβού στο επόμενο κραχ...
Η πορεία των δαπανών για συντάξεις από 14,2% του ΑΕΠ το 2009 έχει ανέβει στο 17,4% το 2016 παρά τις αλλεπάλληλες μειώσεις συντάξεων. Προφανώς αυτό συμβαίνει γιατί συνεχίζουν να δίνουν πρόωρες συντάξεις και γιατί γερνάμε. Συνέπεια αυτού είναι το υψηλό κόστος για κάθε θέση εργασίας παρά τους χαμηλούς μισθούς.
Ισοζύγιο συναλλαγών
Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών μπορεί να βελτιώθηκε τα τελευταία χρόνια αλλά αυτό έγινε κυρίως με τη μείωση των εισαγωγών. Όταν δεν αυξάνεται η εγχώρια παραγωγή αυτό σημαίνει φτωχοποίηση.
Οι εξαγωγές από 17,7 δισ. ευρώ το 2009, το 2014 είχαν φτάσει στα 26,8 δισ. ευρώ. Μετά το 2015 παρά τη βελτίωση του κλίματος στη διεθνή οικονομία μειώθηκαν. Τώρα η κυβέρνηση θα πανηγυρίσει αν φτάσουμε τα επίπεδα του 2014.
Η ζημιά ΣΥΡΙΖΑ με Βαρουφάκη και capital controls μετά το 2014 είναι υπολογίσιμη στις εξαγωγές και θα συνεχίσει να αθροίζεται για πολλά χρόνια ακόμη.
Στις εισαγωγές και εξαγωγές καυσίμων θα πρέπει να λάβουμε υπόψη πως μεταξύ 2014 και 2015 η τιμή του πετρελαίου έπεσε από τα 100 στα 40 δολ. το βαρέλι, άρα είχε επίδραση στο κόστος των εισαγωγών και την οικονομική δραστηριότητα... Είναι ένας από τους παράγοντες που έχει δημιουργήσει την επιδερμική και συγκυριακή βελτίωση στην οικονομία αλλιώς οι υφέσεις μετά το 2014 θα ήταν πιο μεγάλες...
Στις εξαγωγές θα πρέπει να λάβουμε υπόψη πως υπολογίζεται και μια ποσότητα που πωλείται στην ελληνική αγορά ως λαθραία καύσιμα, λόγω της υψηλής φορολόγησης. Σε μια έρευνα που είχε γίνει παλιότερα η ΠΓΔΜ φαινόταν να έχει εισάγει συνολικά πολύ μικρότερη ποσότητα καυσίμων σε σχέση με τις ελληνικές εξαγωγές στην χώρα...
Ο εισπράξεις από τον τουρισμό είναι χαμηλότερες από την αύξηση των επισκεπτών τα τελευταία χρόνια.
Τραγική είναι η εξέλιξη των εισπράξεων από τη ναυτιλία μετά τα capital controls το 2015 που από 13,1 δισ. έπεσαν στα 7,8 δισ. ευρώ. Το 2016 οι άμεσες ξένες επενδύσεις ήταν αρνητικές κατά 4,1 δισ. ευρώ, το χειρότερο μέγεθος στα υπό εξέταση χρόνια.
Συμπέρασμα...
Τα στοιχεία δείχνουν πως ενώ κάποιες δαπάνες έχουν μειωθεί τα έσοδα του δημοσίου παραμένουν σε ασφυκτικά για την οικονομία επίπεδα. Η κατάσταση αυτή δεν οδηγεί σε ανάπτυξη αλλά κάποια στιγμή θα οδηγήσει σε κατάρρευση των εσόδων.
Οι τράπεζες παραμένουν σε τραγική κατάσταση και η αύξηση των καταθέσεων το 2017 κατά 4-5 δισ. ευρώ είναι κόκκος άμμου στη Σαχάρα. Η καθυστέρηση των πλειστηριασμών ενδεχομένως να έχει δημιουργήσει ανεπανόρθωτη βλάβη.
Οι εξαγωγές στην καλύτερη φάση της διεθνούς οικονομίας δίνουν αγώνα να φτάσουν στα επίπεδα του 2014. Οι ποσοτικές χαλαρώσεις έχουν αυξήσει τη ζήτηση παντού αλλά εμείς ενώ βρέχει χρήματα κρατάμε ομπρέλα...
Η αύξηση των τουριστικών εσόδων είναι και συγκυριακή και δεν εξαρτάται από τις εσωτερικές εξελίξεις. Κυρίως όμως δεν επαρκεί να βγάλει την οικονομία από το τέλμα.
Στη ναυτιλία ο ΣΥΡΙΖΑ έχει κάνει έγκλημα που θα χρειαστεί δεκαετίες να επουλωθεί...
Η θέση της χώρας στην κατάταξη της διεθνούς ανταγωνιστικότητας αντί να βελτιωθεί έχει επιδεινωθεί τόσο το 2014 όσο και το 2016. Από την 65η θέση το 2009, το 2014 βρέθηκε στην 81η και το 2016 στην 87η.
Στην κατάταξη της οικονομικής ελευθερίας ενός βασικού δείκτη για την προσέλκυση επενδύσεων και εξασφάλιση υψηλών μισθών από την 66η θέση το 2009, το 2014 πέσαμε στην 89η και το 2016 βυθιστήκαμε στην 116η. Το 2017 φαίνεται να έχουμε πέσει κάτω από την 120η.
Με απλά λόγια, παρά τα τρία μνημόνια η συνολική κατάσταση της οικονομίας το 2016 είναι χειρότερη από το 2014 και από το 2019, την κατάσταση που μας οδήγησε στη χρεοκοπία.
Στην πρώτη στροφή του κλίματος της διεθνούς οικονομίας η Ελλάδα θα βρεθεί σε χειρότερη κατάσταση από αυτήν που βρέθηκε το 2010, το 2012 και το 2015. Το οικοδόμημα της εγχώριας οικονομίας έχει καταπονηθεί από τους αλλεπάλληλους σεισμούς τα τελευταία χρόνια...
Ο επόμενος μεγάλος "σεισμός” ίσως αποδειχτεί μοιραίος, αν δεν μας προλάβει ο Ταγίπ Ερντογάν...
kostas.stoupas@capital.gr
capital.gr
